Vrijwilligers van het VST kunnen binnen twee uur overal in Nederland aan de slag om vermiste mensen of goederen op te sporen. Het zoekteam van veteranen krijgt donderdag een hoge Amerikaanse onderscheiding. Een medaille voor de voorzitter, een oorkonde voor de organisatie.

De langdurige vermissing van Anne Faber (25) in de buurt van Soest in september 2017 was aanleiding voor oprichting van het zoekteam. De studente bleek meerdere keren verkracht en vervolgens vermoord. Twee weken was ze spoorloos.

Dennis van der Kraats (49) besluit samen met zijn vrouw Mariska (47) een zoekteam van veteranen op te richten. „We hadden verwacht dat we bij één tot twee zoekacties per jaar zouden worden ingezet”, zegt Van der Kraats. „Het zijn er één tot twee per week geworden.” In de eerste acht maanden van dit jaar staat de teller op bijna 80 zoektochten, tegenover 64 in heel 2022. In 55 procent leidt een inzet tot resultaat, waarbij 15 procent van de vermiste personen nog in leven is.

VST groeit in zes jaar tijd uit tot een organisatie van 2600 vrijwilligers: 85 procent is oud-militair, 10 procent oud-politieagent, terwijl de rest bestaat uit ambulance- en brandweermedewerkers.

Alleen uniformen

„We werken alleen met vrijwilligers uit geüniformeerde beroepen”, legt Van der Kraats uit. „Burgers moet je eerst discipline leren. Bij een zoekactie starten vijf burgers een discussie, twee moeten eerder weg en drie verwachten nog een telefoontje.” De VST-vrijwilligers kennen discipline van huis uit. „Onze mensen discussiëren wel, maar ná afloop. Om te leren voor een volgende inzet.”

Het zoekteam werkt alleen in opdracht en onder toezicht van de politie. „De politie heeft een gereedschapskist en wij liggen in een van de laatjes”, legt de oud-militair uit. „Wij voeren uit, maar zij houden de regie.”

VST maakt, na een verzoek om assistentie, eerst een geografische analyse van het zoekgebied. Vervolgens stellen de veteranen een plan van aanpak op en leggen dat voor aan de politie. Daarna alarmeert de organisatie manschappen.

Het VST-zoekteam zet verschillende methoden in. Vrijwilligers zoeken bijvoorbeeld met twee tot vier groepen op linie, mountainbikers kammen twee aan twee een gebied uit, terwijl trackers uitkijken naar schoenafdrukken. Een droneteam speurt met een warmtebeeldcamera vanuit de lucht.

Het doel van elke zoektocht is iemand levend of levenloos thuis te brengen, zoals Van der Kraats het verwoordt. In beide gevallen een dankbare taak. „Het aantreffen van een in leven zijnde vermiste leidt tot euforie. Het vinden van een overledene geeft de familie duidelijkheid, waarbij het rouwproces kan beginnen.”

Zoekacties gaan de vrijwilligers niet altijd in de koude kleren zitten. Regelmatig stuiten zij op levenloze lichamen. „Op het moment dat ik een overledene aantref, voel ik geen drang om verder te kijken”, zegt Van der Kraats. „Niet omdat ik er niet tegen kan, maar uit voorzorg.”

Het VST houdt de vinger aan de pols. „We letten op elkaar. Na afloop van een inzet waarbij iemand dood wordt aangetroffen, krijgen vrijwilligers uit nazorg een telefoontje.” Verder belegt de organisatie daarvoor speciale bijeenkomsten.

Het aantal vermissingen stijgt. Dementerenden, verwarde of suïcidale personen verdwijnen soms van het ene op het andere moment. De stijging is te wijten aan tekortschietende zorg, zegt de VST-voorzitter. „Wij lopen achter de zorg aan. Vaak krijgen wij mensen op ons pad die niet de juiste behandeling ontvangen.”

Mankracht

Wrang, erkent Van der Kraats. „Dit is het directe gevolg van de bezuinigingen op de zorg. We zijn echter blij dat we onze bijdrage kunnen leveren. De politie heeft de mankracht hier niet voor.”

Het aantal opgeloste vermissingen groeit ook. „Vooral door samenwerking met de politie”, geeft Van der Kraats aan. „Ze was in het begin voorzichtig. Het vertrouwen in onze organisatie is gegroeid.” Politie en VST hebben in mei een overeenkomst gesloten waarin de gezamenlijke werkwijze en de informatie-uitwisseling is vastgelegd.

De VST’ers zoeken alleen naar vermiste personen en maken geen jacht op voortvluchtige verdachten, benadrukt Van der Kraats. „Dat moet de politie anders oplossen.”