In de afgelopen weken hebben 192.000 Italiaanse uitkeringstrekkers van het sociale verzekeringsbureau INPS een sms’je gekregen met de boodschap dat het zogenoemde burgerschapsloon dat ze ontvangen wordt stopgezet. Met ingang van 1 januari 2024 worden nog eens 40.000 personen uit de bijstand gehaald. In totaal raken 230.000 eenheden raken zo hun uitkering kwijt, terwijl nog onduidelijk is wat daarvoor precies in de plaats komt.

Afschaffing van het burgerschapsloon is een van de weinige verkiezingsbeloften die de regering van premier Giorgia Meloni gestand doet. De in 2019 op voorstel van de Vijfsterrenbeweging ingevoerde bijstandsregeling was inderdaad verre van geslaagd. Van de geplande samenwerking tussen arbeidsbureaus en uitkerende instantie kwam niets terecht en door het ontbreken van effectieve controle werd er uitgebreid misbruik van gemaakt. Iedereen kende wel een voorbeeld van een luiwammes die dankzij de uitkering lekker op de bank kon blijven zitten, waardoor het voorstel tot afschaffing op brede steun kon rekenen.

In 2022 maakten 1,3 miljoen gezinshoofden –voor 2,8 miljoen personen– van de regeling gebruik, voor een totale uitgave van 8 miljard euro. Afschaffing brengt dus geld in het laatje, zij het geen 8 miljard, omdat een groot deel van de uitkeringen naar daadwerkelijk arbeidsongeschikten gaat. Dit jaar levert een bezuinigingsronde echter toch al 950 miljoen euro op en in 2024 wordt gerekend op een verdere besparing van minstens een miljard.

Dat is een steuntje in de rug voor de regering-Meloni, die hard probeert om 20 miljard bijeen te schrapen om in 2024 de kloof tussen bruto- en netto-inkomen te verkleinen en de pensioenleeftijd niet te verhogen.

Verplichte omscholing

„Er is werk genoeg, als je het maar zoekt”, verklaarde minister van Arbeid en Sociale Zaken Marina Calderone onlangs. Daarom is met ingang van vrijdag de bijstand verleden tijd voor iedereen die tot werken in staat is en wiens gezin geen minderjarigen, gehandicapten en ouden van dagen telt.

Voor hen is een nieuwe regeling getroffen, die echter minder riant is. Terwijl de bijstandsuitkering gemiddeld 566 euro per maand bedroeg en in principe onbeperkt kon worden verlengd, komt daarvoor in de plaats een bijdrage van hooguit 350 euro voor maximaal zeven maanden.

In die tijd is de ontvanger verplicht om een omscholingscursus te volgen en elke aangeboden baan te accepteren. Gezinshoofden met kinderen, gehandicapten of ouderen kunnen vanaf 1 januari 2024 rekenen op maximaal 500 euro per maand.

Zodoende dreigen 192.000 gezinshoofden op 1 september bijna en op 1 april geheel brodeloos te worden. Een snelle oplossing lijkt voor hen niet in zicht, omdat het aangekondigde ”informatieplatform voor sociale en arbeidsinclusie” dat vraag en aanbod op elkaar zou moeten afstemmen –iets dat in Italië nog nooit is gelukt– nog niet klaar is. Ongetwijfeld tot vreugde van de duizenden Italiaanse ondernemingen die werknemers afschepen met uurlonen van vijf of zes euro.