Interventie in Niger is waagstuk
Niger heette wel „het laatste bastion van de democratie in de Sahel”. Dat stempel had bepaald geen oude papieren, maar de ontwikkelingen in het Afrikaanse land leken gunstig. Voor het eerst sinds de onafhankelijkheid van 1960 verliep een machtswisseling in Niger in februari 2021 namelijk volgens het boekje. President Mahamadou Issoufou had er twee termijnen van vijf jaar opzitten en maakte zonder morren plaats voor zijn opvolger. Hij stond het pluche af aan Mohamed Bazoum, die in een tweede ronde als winnaar van democratische verkiezingen naar boven was komen drijven. Bazoum boekte vooruitgang in de strijd tegen islamistische groepen en genoot de steun van belangrijke bondgenoten als de VS en Frankrijk. In naburige landen was het intussen onrust troef.
Tweeënhalf jaar later is het beeld helaas totaal anders: dinsdag schorste de Afrikaanse Unie Niger als lidstaat. De Afrikaanse Unie, een verband van 55 Afrikaanse landen, volgde daarmee een standaard procedure bij coups. Eerder kregen Burkina Faso, Guinee, Mali en Sudan met dezelfde maatregel te maken. In een persverklaring gaf de Raad voor Vrede en Veiligheid van de Unie dinsdag aan dat Niger geschorst blijft „tot het herstel van grondwettelijke orde in het land”. Het signaal dat de Afrikaanse Unie afgeeft met dergelijke schorsingen is belangrijk, het effect ervan blijkt in de praktijk minimaal.
De belangrijkste vraag is wat het West-Afrikaanse regionale samenwerkingsverband Ecowas gaat doen. Interessant is dat de Afrikaanse Unie dinsdag aangaf „kennis te hebben genomen van de beslissing van Ecowas om een troepenmacht paraat te houden”. Die feitelijke constatering is opmerkelijk, omdat de Unie vorige week het gebruik van geweld tegen de junta in Niger naar verluidt nog wilde afwijzen. De Afrikaanse Unie zegt nu echter te willen uitzoeken welke gevolgen zo’n interventie zou hebben voor de economie, samenleving en veiligheid in de regio. De aangepaste formulering zegt veel over de verdeeldheid binnen de Raad voor Vrede en Veiligheid over een dergelijke interventie.
Het zijn intussen legitieme punten voor onderzoek. De mogelijke gevolgen van een interventie zijn namelijk groot: de buurlanden Burkina Faso en Mali hebben al aangegeven elke inval in Niger te beschouwen als óók een oorlog tegen hen. Militair ingrijpen kan de stabiliteit van de regio dus ernstig ontwrichten, met alle gevolgen van dien. In zo’n geval moet er zeker sprake zijn van een solide draagvlak binnen de Afrikaanse Unie.
Voor het Westen is er in ieder geval geen rol weggelegd in militaire interventies. In Niger, net als in de buurlanden, leven sterk anti-Franse sentimenten die enkel verder op scherp zouden worden gezet. De hoop moet vooral zijn dat Ecowas diplomatiek gezien een voet tussen de deur krijgt. De voortekenen zijn niet gunstig, maar de geschiedenis leert ook dat het land na coups in het verleden terug kon keren naar een democratische orde.
