„Wij tolereren niet meer coup na coup”, verzekerde de Nigeriaanse voorzitter Bola Tinubu van Ecowas vorige maand. Twee weken later zette het leger de Nigerese president Mohamed Bazoum vast in zijn eigen paleis. Maandag benoemden de coupplegers de econoom Ali Mahaman Lamine Zeine tot nieuwe leider. Hij was eerder minister van Economie en Financiën van Niger.

Lees ook

„Met praten en sancties probeert Ecowas nu de junta in Niger op de knieën krijgen”

Als de president niet binnen een week wordt vrijgelaten „zullen wij maatregelen nemen om de orde te herstellen”, zei Omar Alieu Touray, commissievoorzitter van Ecowas vorige week. Militaire actie sloot hij niet uit. Voor het ultimatum zondag ter middernacht zou aflopen, deed Ecowas er alles aan om de coupplegers met vreedzame middelen op andere gedachten te brengen. Maar toen de delegatie vrijdag vertrok zonder ook maar met de junta om tafel te hebben gezeten, was alles duidelijk: de coupplegers binden niet in. „Alle elementen voor een interventie zijn uitgewerkt, inclusief de benodigde middelen en hoe en wanneer we de strijdmacht gaan inzetten”, aldus Ecowas-commissaris Abdel-Fatau Musah vrijdag.

Ultimatum

Het ultimatum verstreek, maar Ecowas greep niet naar de wapens. Ligt er nu een strijdplan klaar, of is het pure bluf? „Ik denk dat Ecowas praktisch gezien nog niet kan ingrijpen en dat een militaire interventie daarom op zich laat wachten”, zegt Paul Melly, Afrika-expert bij onderzoeksinstituut Chatham House. „Ze hebben nog niet genoeg materiaal en manschappen klaar staan om toe te slaan.”

Olayinka Ajala, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Beckett Universiteit in Leeds en gespecialiseerd in de Sahel, denkt dat er meer achter zit. „Er is weinig steun voor een interventie. In Niger is de aanhang voor de junta best groot, maar ook buurlanden staan niet te springen om in te grijpen.”

Oorlogsverklaring

Vier van de zeven buurlanden van Niger behoorden tot Ecowas. Twee daarvan, de opgeschorte lidstaten Mali en Burkina Faso, die ook door een militaire junta worden geleid, verklaarden dat zij een aanval op hun „broedervolk” zullen beschouwen als een oorlogsverklaring aan hun eigen adres. Maandag stuurden de landen een gezamenlijke delegatie naar Niger om „solidariteit te tonen met hun broeders”.Melly acht zo’n oorlog met Mali en Burkina Faso niet als een grote bedreiging voor Ecowas: „Zowel de regeringen in Bamako als die in Ouagadougou hebben met een enorme veiligheidscrisis in eigen land te maken. De regering van Burkina Faso controleert nog maar zo’n 40 procent van het eigen grondgebied. Iedere soldaat die ze naar Niger sturen, verzwakt henzelf in de strijd tegen rebellen en jihadisten in eigen land. Mali en Burkina Faso zullen in ieder geval niet grootscheeps Niger te hulp te schieten.”

Van de drie andere buurlanden –Algerije, Libië en Tsjaad– geven twee aan dat zij niet willen dat Ecowas militair ingrijpt. Ajala: „Buurlanden vrezen dat een missie uitmondt in oorlog en de regio nog instabieler maakt: in de chaos die ontstaat, floreert terrorisme en het stimuleert vluchtelingenstromen. Daarom is Algiers zo tegen interventie. Algerije is een belangrijk doorvoerland voor vluchtelingen op weg naar Europa.”

Ook binnen de overgebleven Ecowas-landen is de steun voor militair ingrijpen op zijn zachtst gezegd wankel. President Tinubu van Nigeria stuurde aanvankelijk aan op een missie naar Niger, maar werd vorige week door zijn eigen Senaat teruggefloten. De politici riepen op tot een „diplomatiek alternatief”. Ook Ecowas-lid Guinee verklaarde niet mee te willen werken aan sancties van het blok. Alleen Ivoorkust en Senegal willen nu nog troepen leveren bij een eventuele interventie.

Volgens Melly was het ultimatum ook niet bedoeld om daadwerkelijk militair in te grijpen. „Oorlog in de regio is in niemands belang. Nu de deadline is overschreden, heeft Ecowas wel een extra drukmiddel in handen in het gesprek met de junta. Mochten ze niet willen meewerken, dan is militair ingrijpen immers gerechtvaardigd. Ecowas laat zien dat het alle vredige middelen uitput om de democratie in Niger hersteld te krijgen.”

Maandag zei Ecowas dat delegaties donderdag opnieuw in Nigeria gaan praten over de situatie in Niger. Melly: „Hoe lang het blok blijft praten, weet ik niet. Er komt misschien een moment dat ze tot militaire actie overgaan. Daarover laten ze ons –en vooral de militaire junta– het liefst in het ongewisse.”