Van de Taliban mogen Afghaanse vrouwen slechts beperkt in de humanitaire sector werken. Daarom legde World Vision tijdelijk het werk neer. „Zonder vrouwelijke staf is het onmogelijk om de meest kwetsbare vrouwen te bereiken”, zegt vertrekkend landendirecteur Asuntha Charles. „Aan die boodschap houden we vast.”

Wanneer Asuntha Charles (52) met de huidige leiders van Afghanistan in gesprek gaat, kijken ze haar niet in de ogen. „Dat vinden ze vanuit hun religie erg moeilijk”, vertelt de landendirecteur van World Vision. „Omdat ik een tolk nodig heb, kijken ze naar hem. Dat maakt mij niet uit, zolang ze mijn boodschap maar aanhoren. Aan het begin van zo’n gesprek ben ik heel duidelijk: hij vertaalt slechts. Ze spreken met mij.”

Als hoofd van een internationale ontwikkelingsorganisatie vervult Charles een zeldzame rol in het door mannen gedomineerde Afghanistan. Sinds de val van Kabul, dinsdag twee jaar geleden, is ze er getuige van geweest hoe vrouwen en meisjes in het land steeds verder in de marge gedrukt worden. Zo mogen zij geen middelbaar en hoger onderwijs meer volgen en is het hun verboden om zonder man te reizen.

In december verboden de Taliban Afghaanse vrouwen daarnaast om in de humanitaire sector werkzaam te zijn. In reactie daarop legden een aantal organisaties, waaronder World Vision, tijdelijk hun werk neer. Tegelijkertijd probeerden zij de landelijke en lokale autoriteiten ervan te overtuigen dat de uitsluiting van vrouwen niet in het belang van Afghanistan is.

Gezien de grote humanitaire crisis in het land is het werk van hulporganisaties ontzettend belangrijk, verklaart Charles, die van Indiase afkomst is. „En in de Afghaanse cultuur is het zonder vrouwelijke staf simpelweg onmogelijk om de meest kwetsbare vrouwen en meisjes te bereiken. Aan die boodschap hielden we vast en uiteindelijk werd het vrouwen binnen ngo’s toegestaan om werkzaamheden op het gebied van onderwijs en gezondheid uit te voeren.”

Handel in familieleden

Toch is dat niet genoeg, benadrukt ze. „Ook op andere gebieden binnen de humanitaire sector hebben we vrouwen nodig. Dus we blijven aan de onderhandelingstafel zitten. We moeten deze strijd aangaan zolang het zin heeft. Nu zijn er in Afghanistan nog goed opgeleide vrouwen te vinden. Als meisjes nooit meer de kans krijgen te studeren, wie gaan we dan over een paar jaar nog aannemen?”

In gesprekken met de lokale bevolking ziet Charles hoe de wanhoop toeneemt. „Vrouwen worden in snel tempo gewist uit de maatschappij. Als het zo doorgaat, zal het niet lang meer duren voordat er nog maar één plek is waar vrouwen en meisjes mogen zijn: de vier hoeken van hun huis.”

Jonge meisjes staan er juist om te springen naar school te mogen, vertelt ze. „Zij hebben gezien hoe hun moeders en oudere zussen docent, arts of ingenieur werden. Hun grootste droom is om dezelfde kansen te krijgen. Maar voor veel kinderen is hun toekomst een groot vraagteken geworden. Sommige meisjes vertelden me dat ze erover dachten hun leven te beëindigen. Elke ochtend worden ze namelijk in paniek wakker. Zal er vandaag een bruidegom voor hen op de stoep staan?”

Die angst is niet ongegrond. Volgens cijfers van de Verenigde Naties is het aantal Afghanen dat in armoede leeft tussen 2020 en 2023 bijna verdubbeld van 19 naar 34 miljoen. Om het hoofd boven water te houden, verkopen mensen hun huizen, land, bezittingen of soms zelfs organen. Anderen, schrijven de VN in een recent rapport, „verhandelen hun eigen familieleden”.

Ouders zien soms geen andere uitweg, zegt Charles. „Wat heb je voor keuzes als je bijna geen inkomsten hebt en een gezin met zes kinderen moet voeden? Nu meisjes niet meer kunnen studeren, leveren ze voor hun ouders niets meer op. En dus is het onvermijdelijk dat kindhuwelijken zullen toenemen. Daar breek ik mijn hoofd over. Hoe kunnen we dit laten gebeuren?”

Met ”we” doelt ze op de internationale gemeenschap, die volgens Charles stilzwijgend instemt met de onderdrukking van Afghaanse vrouwen. „Afghanistan is een vergeten crisis. Niemand voelt zich verantwoordelijk voor het land. En dus kan het regime de ene na de andere beperking afkondigen zonder dat iemand ertegen opstaat – op een paar hulporganisaties in het land na.”

De internationale gemeenschap moet af van het idee dat het negeren van de Taliban de beste methode is om druk uit te oefenen, betoogt Charles. „Om de bevolking te helpen, moet de wereld echt met de huidige leiders in gesprek. Dat is de enige manier om hen te laten inzien dat hun land vrouwen in het publieke domein nodig heeft. En dat begint met het opengooien van de scholen. Ik weet uit ervaring dat er Talibanleiders zijn die hiervoor openstaan. Hen moeten we zien te overtuigen. Dat zijn we aan het Afghaanse volk verplicht.”

Stem van vrouwen

Na drie jaar als hoofd van World Vision Afghanistan legt Charles binnenkort, op 21 augustus, haar functie neer. Dat heeft niet te maken met de beperkingen die het Afghaanse regime hulporganisaties oplegt. „Ik ben eraan gewend onder moeilijke omstandigheden te werken”, zegt Charles, die vanwege haar roeping bewust ongetrouwd is gebleven. „Een baan zonder uitdagingen zou niets voor mij zijn. Vanwege gezondheidsredenen moet ik echter tijdelijk een stap terug doen. Tegelijkertijd zie ik deze pauze als een manier om God te vragen waar Hij me hierna heen wil sturen.

Het was Charles’ eis dat haar opvolger opnieuw een vrouw was. „Dat is vooral een statement richting mijn staf. Juist nu hebben de vrouwelijke Afghaanse collega’s een vrouw aan het hoofd nodig, die begrijpt waar zij doorheen gaan. Als landendirecteur was ik het afgelopen jaar de stem van de vrouwen in het land. Ook nu is het belangrijk dat een vrouw hun belangen blijft behartigen. Het zal hen bemoedigen.”