Problemen geven vooral de kleinere maatjes van niet-humane soorten. Exemplaren van buitenlandse origine die met velen tegelijk hun intrek nemen, worden er doorgaans fluks uitgezet. Zoals faraomieren en Aziatische hoornaars. Ook autochtone ratten en wespen kunnen straffeloos worden verwijderd. Lastiger wordt het zodra het zeldzame en beschermde diersoorten betreft. Enerzijds is het verboden om die in huis te houden, anderzijds mag je ze niet zomaar eruit zetten. Als ze zich slinks in je woning genesteld hebben, ben je als eigenaar dus altijd de pineut. Of de pinautomaat.

Bijvoorbeeld als je de spouwmuren wilt laten na-isoleren. Dan is onderzoek naar de aanwezigheid van vleermuizen verplicht. Dat kost zo’n 3000 tot 5000 euro extra, naast de gemiddelde prijs van de isolatie zelf van circa 2000 euro. Zelfs met 30 procent subsidie betekent dat een koude douche als je er niet warmpjes bij zit. Er komt dan een ecoloog een jaar lang als kijk- en luisterdienst langs om te checken of er geen vleermuizen in nissen in je huis zitten. Dus pas na weer een winter zonder isolatie kun je die dan mogelijk laten aanbrengen. Als er inderdaad vleermuizen rondhangen, moet je eerst vervangende woonruimte regelen voordat je ze voorgoed eruit laat vliegen. Bijkomend milieuvoordeel is wel dat de brave burger die dit doet meteen het geld voor minstens twee vliegvakanties kwijtraakt.

Deze bureaucratische wetgeving deugt niet. Als het echt een zeldzame diersoort betreft, zit die niet in alle woningen maar slechts in een enkele. Dan loont het niet om altijd zo’n uitgebreid onderzoek te doen. Ook juridisch is het aanvechtbaar. Als woningbezitters en isoleerders vleermuizen doden, doen ze iets strafbaars, dus normaliter proberen ze dat te voorkomen. Het gaat te ver om allen dan verplicht te laten aantonen dat zo’n wandaad uitgesloten is. Een dergelijke omgekeerde bewijslast overvraagt de onschuldige burger. Het basisrechtsprincipe is niet: je bent schuldig tenzij je het tegendeel kunt bewijzen. Dan wordt het extremistisch: alsof iedereen van nature thuishoort in een isoleercel.

De provincie Utrecht komt inmiddels met een meer werkbare aanpak. Gemeenten kunnen voor hun inwoners een ontheffing regelen als ze een Soorten Management Plan opstellen. Omdat zaken met termen als ”management” en ”plan” standaard jaren vertraging opleveren, is er een pre-SMP-optie toegevoegd. Met een tijdelijke extra ontheffing kan dan het isoleren na slechts een paar maanden oponthoud alsnog verder. Dergelijke reparatieprocedures lijken sympathiek, maar al die onnodig ingewikkelde juridische strapatsen bij elkaar zijn weer een typisch voorbeeld van politiek en ambtelijk prutswerk. Met enige praktische kennis valt te bedenken dat het slimmer is om eerst te bepalen waar diersoorten leven, om daarna die biotopen te beschermen. En dat het ook efficiënter is om dan niet alleen dure en schaarse ecologen alles te laten doen, maar vooral de reeds bij bewoners aanwezige kennis te gebruiken. Op veel mobieltjes zit al een planten- en dierenidentificatieapp. Bij kinderen bleek het Pokémonspel met fantasiewezens populair, maar het is natuurlijk veel echter om een wedstrijdje te houden wie de meeste soorten in de buurt vindt.

Ecologen kunnen tijdrovend telwerk meer automatiseren. Met een meetnet van ultrasone batdetectors en artificiële intelligentie kunnen vliegpatronen en nestelplekken snel worden bepaald. Met een verfijndere afstelling is tevens het luchtmobiele voer aan brom- en zoemgeluiden te herkennen. Als bijvangst zijn eventueel PV-isolatiefouten te horen voordat de vlammen eruit slaan. Ook dat kan vleermuizen redden.

In plaats van geld te verspillen aan weinig zinvol onderzoek kan bij isoleren beter geïnvesteerd worden in balansventilatie met warmteterugwinning en in luchtdichtheid. Naast beduidend lagere energiekosten levert dat ook comfortabeler leefcondities op. Zonder huisstofmijt en schimmels en zonder lastige insecten. Kierdicht is mierdicht en ventilatorfilters zijn de betere muggenzifters. Die beschermen tenminste wel de meest bedreigde soort: de goedwillende burger.

De auteur is adviserend ingenieur.