Uitbraak vogelgriep tegenslag, maar sector ziet uit naar ”nieuw normaal”
De jongste uitbraak van vogelgriep is een drama voor de betrokken kippenboer en een tegenslag voor de sector. Toch komt er een ”nieuw normaal”, denkt pluimveehoudersvoorman Kees de Jong. Dankzij vaccinatie.
Maandagavond maakte het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) bekend dat in Biddinghuizen (Flevoland) vogelgriep is geconstateerd. De 11.000 biologische kippen zijn dinsdag geruimd.
De uitbraak komt een half jaar na de vorige, eind januari op een eendenbedrijf in Nijkerk. De kippen liepen nog geen drie weken buiten. De ophokplicht, die sinds oktober 2022 van kracht was, werd op 6 juli in het grootste deel van het land opgeheven, ook in Flevoland. Vooralsnog wordt die niet opnieuw ingevoerd, liet een woordvoerder van LNV dinsdagochtend weten.
Kees de Jong, voorzitter van de vakgroep Pluimveehouderij van boerenorganisatie LTO Nederland, noemt de jongste uitbraak een drama voor getroffen pluimveehouder. „Ik ken hem en heb hem sterkte gewenst.”
Moet de sector zich nu weer zorgen maken?
„Niet meer dan we al deden. Het leek juist zo goed te gaan. We hebben een lange periode geen uitbraken gehad. In de landen om ons heen waren die er nog wel, maar minder vaak dan drie kwart jaar geleden. Misschien hoopten sommigen dat we van de vogelgriep af zouden zijn. Maar dat is niet realistisch, want het virus circuleert volop onder wilde vogels. Deze nieuwe uitbraak scherpt ons allemaal weer op. Strikte hygiëne op onze bedrijven blijft heel belangrijk.”
Liepen de kippen op het getroffen bedrijf buiten?
„Daar ga ik wel vanuit, want dat is voor biologische kippen verplicht als er geen ophokplicht van kracht is. De vraag is of de dieren besmet zijn geraakt nadat ze naar buiten gingen, of dat dit al eerder gebeurd is. Dat wordt nu onderzocht en de uitslag kan wel een paar weken op zich laten wachten.
De ophokplicht was 18 dagen vervallen. Het waren voor ons als sector spannende weken. Als dit goed zou gaan, mochten we aannemen dat buiten lopen van de dieren geen groot extra risico oplevert.”
Is de ophokplicht achteraf te vroeg opgeheven?
„Het is te simpel om te zeggen dat naar buiten gaan de oorzaak is. Het virus komt uit wilde vogels, maar treft ook kippen die altijd binnen zitten. Dat is tijdens de uitbraken van de afgelopen twee jaar gebleken. Ik wil het buiten lopen niet de schuld geven.
Toen er maandenlang geen uitbraken waren geweest, hebben wij als sector ervoor gepleit de kippen weer naar buiten te doen. Biologische bedrijven en bedrijven die eieren onder het label ”vrije uitloop” produceren, zijn belangrijke onderdelen van de Nederlandse pluimveehouderij.
Ik vind niet dat de ophokplicht te vroeg is opgeheven. In omliggende landen gaan ze daar soepeler mee om dan bij ons. In Duitsland bijvoorbeeld vervalt hij zodra het 10-kilometergebied (zone met beperkingen na een uitbraak, TR) weer opengaat. In Nederland hebben we steeds gezegd dat we strenger zijn omdat we een waterrijk land zijn, waar veel wilde vogels leven. Maar we kunnen niet alles blijven uitsluiten.”
Gaat deze uitbraak tot nieuwe maatregelen leiden om het virus in te dammen?
„Ik verwacht niet dat de ophokplicht weer landelijk wordt ingevoerd. Alleen op de Veluwe, in de Gelderse Vallei en in de Peel is hij nog van kracht. De deskundigen die de minister adviseren bekijken nog hoe daarmee om te gaan, en of de bezoekersregeling (landelijk verbod op ontvangen bezoek, uitgezonderd de dierenarts, TR) misschien versoepeld kan worden. We moeten dat afwachten.
Nederland is door deze uitbraak wel zijn internationale AI-vrije status kwijt (AI staat voor aviaire influenza, dat is vogelgriep, TR). Die hadden we net een paar maanden terug. Landen buiten Europa kunnen nu hun grenzen weer sluiten voor onze pluimveeproducten. Dit maakt het moeilijker om bepaalde onderdelen te exporteren die we hier in Europa niet eten, zoals de klauwen van de kip.”
Is er in Nederland nog wel toekomst voor bedrijven die kippen buiten moeten laten lopen?
„Als pluimveehouder zeg ik: houd alle dieren binnen. Maar we hebben ook te maken met maatschappelijke ontwikkelingen. De samenleving wil dat dieren buiten lopen. Daar moeten we als sector een balans in vinden. Ik denk niet dat het goed is om alleen rekening te houden met de risico’s voor diergezondheid. We hebben ons te verhouden tot die maatschappelijke wensen.
Daar komt bij dat vaccinatie ons gaat helpen om de ziektedruk omlaag te brengen. Tot dan moeten we door deze periode heen. Dat betekent ook dat de dieren naar buiten moeten kunnen zodra de deskundigen dat verantwoord vinden.”
Gaan we ooit weer terug naar het ”oude normaal”?
„Ik heb al eens gezegd dat we over pakweg tien jaar terugkijken op vogelgriep als een rimpeling in het water. Zo sta ik er nog steeds in. Daar heb ik twee redenen voor.
De eerste is dat virussen altijd muteren. De vogelgriepvariant dat nu onder wilde vogels rondgaat, noemen we een ”kreupel” virus. Het is steeds minder in staat om ons pluimvee ziek te maken.
Tweede reden is dat vaccinatie in zicht komt. Ziekten die ons als pluimveehouders dertig jaar geleden grote zorgen baarden, zijn met vaccinatie succesvol bestreden. De verwachting is dat dit ook met vogelgriep gaat gebeuren. Als het virus minder makkelijk kan ”landen”, stopt de verspreiding. Ik denk dus dat we toe gaan naar een nieuw normaal, maar dan mét vaccinatie. In september start een proef op twee pluimveebedrijven. Als die goed uitpakt, kan het nog wel een aantal jaren duren voordat vaccinatie tegen vogelgriep grootschalig wordt toegepast. We moeten eerst zeker weten dat het werkt. Zorgvuldigheid gaat voor snelheid.”
