Geslaagd! De beats bij de buren dreunen door de straat. Een groep scholieren viert uitbundig een examenfeestje. Tot diep in de nacht. Alcohol vloeit rijkelijk. Hoe later op de avond, hoe hoger de volumeknop wordt gedraaid.

Drie op de tien bewoners heeft weleens te maken met burenoverlast, blijkt uit onderzoek van het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV) uit mei. Zo’n 5 procent van de Nederlanders kampt ”vaak” met overlast van de buren, waarbij omwonenden weer hinder kunnen ervaren van het onderling geruzie tussen twee kemphanen in de wijk.

De top drie van hinder bestaat uit geluidsoverlast, pestgedrag van buren en tuinproblemen door bijvoorbeeld rookoverlast, overhangende takken en gedoe over de schutting. „Het aantal klachten is hoog”, zegt projectleider Frannie Herder van het CCV, dat buurtbemiddelaars ondersteuning biedt bij het oplossen van problemen.

Buren maken ruzie in de stad en op het platteland. Door de hogere bevolkingsdichtheid ligt het aantal conflicten in stedelijke gebieden vaak hoger dan in dunbevolkte regio’s. Oude stadswijken met slecht geïsoleerde woningen kennen een hoger risico op het ontstaan van bonje in de buurt.

Complex

Organisaties voor buurtbemiddeling kregen vorig jaar in totaal ruim 20.000 klachten over overlast. In coronatijd, waarbij veel mensen tijdens lockdowns op een kluitje zaten, schoot het aantal meldingen omhoog naar 21.000. De huidige omvang van klachten ligt nog altijd ruim hoger dan de 18.000 van vóór de pandemie.

Bij een kwart van het aantal meldingen van overlast is sprake van complexe problemen. Het CCV registreert daar een stijging van 10 procent. „Hierbij komen kwetsbare burgers in beeld, bijvoorbeeld mensen met psychosociale problemen”, legt Herder uit.

De gevolgen van overlast in de buurt kunnen groot zijn. Herder somt op: hoge bloeddruk, slecht slapen, concentratieproblemen op het werk of op school.

Zorgelijk, vindt Herder. „Burgers krijgen een steeds korter lontje. Dat is het gevolg van een ieder-voor-zichmentaliteit in de samenleving. Kijk maar hoe agenten, brandweerlieden en hulpverleners soms worden belaagd.”

Handje helpen

Buurtbemiddeling kan een handje helpen de problemen op te lossen. Zo’n 310 Nederlandse gemeenten, 90 procent van het totaal, maakt gebruik van getrainde bemiddelaars, vrijwilligers die conflicten proberen bespreekbaar te maken en zo mogelijk op te lossen. Nederland telt 3200 van dit soort vrijwilligers.

Buurtbemiddeling, vaak gefinancierd door gemeenten en woningbouwverenigingen, is al 25 jaar actief. „Zeven van de tien gevallen worden opgelost”, zegt Herder.

Mensen die gebukt gaan onder overlastgevende buren moeten echter eerst proberen met hen in gesprek te komen, zegt CCV-projectleider Herder. Hoe lastig dat ook is. „Het leren kennen van elkaar is de sleutel tot de oplossing.”

Bij acute problemen, bijvoorbeeld door een luidruchtig examenfeestje, kunnen burgers de politie inschakelen, legt Herder uit. „Bij minder acute situaties, bijvoorbeeld door stankoverlast van pony’s of varkens in de tuin van de buren, kunnen mensen terecht bij hun gemeente of woningcorporatie.”

Barbecues

Muziek, barbecues en houtkorven staan in de top drie van overlastgevende klachten in Dordrecht. Vooral in de zomer. De buurtbemiddeling krijgt elk jaar zo’n honderd klagers aan de lijn, zegt coördinator Anne Nagtegaal. Soms is een situatie al geëscaleerd. „Dan helpt een praatje niet meer en komt buurtbemiddeling in beeld.”

Dordrecht probeert echter allereerst buurtbemiddeling te voorkomen door burgers te helpen met advies. „Wij zeggen altijd: Ren niet in je emotie naar de buren, maar wacht even een dag. Spreek niet in verwijtende zin, maar hou het bij jezelf en vertel wat het met je doet.”

Explosief

Buurtbemiddeling Tholen krijgt zo’n veertig verzoeken per jaar om te bemiddelen in situaties waarbij mensen er in een buurt samen niet uitkomen. „Ik kan me voorstellen dat het werkelijke aantal hoger ligt”, zegt Frank Willemsen. Zijn Zeeuwen zo’n explosief volkje? „Nee”, reageert de coördinator buurtbemiddeling. „Niet meer dan de doorsnee Nederlanders, maar ook niet minder.”

Gemeenten, politie en woningbouwverenigingen op Tholen weten Willemsen goed te vinden. In pakweg driekwart van de gevallen blijkt buurtbemiddeling effectief. „Vrijwilligers stellen belangeloos hun vrije tijd beschikbaar om buurtruzies op te lossen. Daardoor ontstaat soms ineens invoelingsvermogen bij beide partijen.”