Aanhoudende droogte dompelt veel boeren in Syrië in bittere armoede. De gevolgen van de klimaatverandering eisen hun tol, constateerde een recent rapport van de Nederlandse organisatie Pax. De staat is intussen in grote delen van het land afwezig en gewapende bendes maken er de dienst uit. Het is een klimaat waarin de drugshandel welig kan tieren. Eenzelfde patroon is bijvoorbeeld ook te zien in Afghanistan, waar boeren volgens een recent VN-rapport in 2022 1,3 miljard euro verdienden met de verbouw van papaver. Ook krijgsheren varen wel bij een slecht functionerende overheid.

De taliban in Afghanistan staan te boek als felle bestrijders van de papaverteelt, zeker formeel. Het Syrische regime beweert eveneens op geen enkele manier betrokken te zijn bij de drugshandel, maar het lijkt er sterk op dat de kaarten in werkelijkheid anders liggen. De Syrische economie bevindt zich nog steeds in een vrije val en het regime in Damascus zocht daarom naar alternatieve geldstromen. Die werden gevonden in de captagonhandel.

Het is een handel die volgens de meer voorzichtige schattingen vorig jaar al ruim 3,2 miljard euro in het laatje bracht. Deze gigantische bedragen kwamen volgens waarnemers vooral terecht in de koffers van het Syrische regime en de milities die met Damascus verbonden zijn. Syrië werd hiermee net als eerder Afghanistan een semi-narcostaat, wat voor grote onrust zorgt in buurlanden. Het Jordaanse leger verijdelde vorig jaar naar verluidt 361 pogingen om drugs vanuit Syrië de grens over te smokkelen. Hierbij zijn 15 miljoen captagonpillen in beslag genomen.

Grensoverschrijdend

De oorlog in het Midden-Oosten kreeg zo een nieuwe dimensie. Niet langer is de infiltratie van islamitische fanatici de grote angst, maar uit Syrië afkomstige drugs die de regio overspoelen. In het zuiden van Syrië zouden allerlei milities betrokken zijn bij de grensoverschrijdende handel van captagon. De drugs gaat de grens over naar Jordanië en vandaar verder naar de Golfstaten.

Hoe ernstig het probleem was geworden, bleek wel uit het gegeven dat de Amerikaanse president Joe Biden in december 2022 een paragraaf had toegevoegd aan het budget voor het Amerikaanse leger voor het fiscale jaar 2023. Het onderwerp: de bestrijding van de handel in verdovende middelen door het regime van de Syrische president Bashar al-Assad. De verdenking van betrokkenheid van het Syrische regime bij de handel was daarmee zonneklaar. Niet alleen de Verenigde Staten, maar ook de Europese Unie, legden Damascus om deze handel recent sancties op.

Arabische Liga

De recente herintreding van Syrië bij de Arabische Liga zou volgens Arabische media zelfs alles te maken te hebben met de wens de drugshandel in te dammen. Met name Jordanië zou zich hard hebben gemaakt voor de normalisering van de verhoudingen in de Arabische wereld om zo het probleem rond de drugshandel beter te kunnen oplossen.

Op 7 mei nam de Arabische Liga Syrië inderdaad weer op in haar gelederen – na twaalf jaar van schorsing. Assad was vervolgens aanwezig tijdens de ontmoeting van de landen van de Arabische Liga op 19 mei in Saudi-Arabië. Er heerste alom verbazing over dit Arabische initiatief omdat Assad in ruil hiervoor geen enkele concessie had hoeven te doen.

Opmerkelijk was dat de Syrische minister van Buitenlandse Zaken, Faisel Mekdad, zijn Arabische collega’s voorhield dat het bestrijden van de handel in captagon afhankelijk is van de Arabische druk op het westen om de economische sancties tegen zijn land op te heffen.

Saudi-Arabië zou het regime in Syrië daarnaast al 4 miljard dollar hebben toegezegd, bij wijze van compensatie voor het wegvallen van drugsopbrengsten. Het wordt steeds moeilijker om zich aan de indruk te onttrekken dat Damascus de Arabische wereld chanteert: betaal en dan zullen wij de drugshandel bestrijden.