VVD’er Ulysse Ellian en PvdA’er Songül Mutluer voerden in opdracht van de Tweede Kamer een inhoudelijke verkenning uit naar de problemen. Het is de eerste parlementaire verkenning ooit. De twee Kamerleden concluderen dat er wel gepraat wordt, maar dat er weinig verandert of verbetert. Volgens hen is er sprake van „een kantelpunt”. Want als er nu niets gebeurt, gaat het de verkeerde kant op met de aanpak van criminaliteit, stellen de rapporteurs.

De ministers stellen zich volgens het tweetal te terughoudend op vanwege de scheiding der machten (wetgevende, uitvoerende en rechtsprekende), terwijl dat niet nodig is. „Inhoudelijke bemoeienissen: nooit. Sturing op financiën en bedrijfsvoering: ja”, benadrukte Ellian. Die verantwoordelijkheid heeft het kabinet en moeten de ministers actief pakken, maar ze doen het niet, is de teneur in de Kamer.

Het antwoord van Yeşilgöz en Weerwind, dat ze al bezig zijn met sturing en grip krijgen op de sector, leidde tot teleurstelling in de Kamer. VVD’er Ellian vreest dat de overlegjes in de sector morgen gewoon doorgaan als vanouds. Ook SGP’er Kees van der Staaij sprak van een standaardreactie van het kabinet: „we kennen de problemen, we zijn er al goed mee aan de slag, de eerste verbeteringen zijn zichtbaar, maar we zijn er nog niet helemaal”. Hij pleitte voor mogelijke aanjagers om de boel vlot te trekken.

Om de ministers ertoe te bewegen in actie te komen, wordt een motie ingediend die waarschijnlijk Kamerbreed wordt gesteund. „De Kamer zal de ministers helpen, en met de motie een mandaat geven om de regie te pakken”, zei Mutluer.

De problemen in de strafrechtketen komen onder meer door een personeelstekort en een slechte bedrijfsvoering. De politie kan het werk amper aan, en ook het OM krijgt veel zaken te verwerken. Intussen lopen bij de rechtbank de voorraden van te behandelen strafzaken op. Dat leidt tot meer beslissingen om niet te vervolgen of hiermee te stoppen, waardoor het vertrouwen van mensen in de rechtstaat zal slinken.