Door een IT-storing op een Amsterdamse verkeersleidingpost van ProRail viel het treinverkeer rond de hoofdstad zondagmiddag uit. Honderden reizigers strandden en tal van passagiers sliepen op stations. Maandagmorgen rond 9.00 uur kwam het treinverkeer weer op gang. ProRail paste een noodgreep toe, Utrecht nam de Amsterdamse verkeerspost over. De storing in Amsterdam was maandagmorgen nog niet opgelost. „Er is veel hardware en software, dus het is zoeken naar een speld in een hooiberg”, zei ProRail tegen de NOS. Van een hack zou geen sprake zijn.

Het is een veeg teken dat ProRail de zoektocht naar de IT-storing omschrijft als speuren naar een speld in een hooiberg, signaleert prof. dr. Jan Smits, emeritus hoogleraar recht en techniek aan de TU Eindhoven. „Zo’n opmerking duidt erop dat ProRail mogelijk niet eens precies weet in welk IT-systeem precies de bron van de problemen zit. Bij problemen met bruggen speelde eerder iets soortgelijks. Beheerders konden er niet achter komen waar het mis ging in de software.”

Door verknoping van IT-systemen moeten burgers er rekening mee houden dat zich vaker grote storingen voordoen. „In bijvoorbeeld de bancaire wereld stapelen ze systeem op systeem. Het wordt zo steeds ingewikkelder om snel een softwareprobleem te ontdekken.”

Digitalisering biedt ontegenzeggelijk voordelen, maar heeft ook schaduwkanten, waarschuwt Smits. „Als je van een simpele fiets met terugtraprem een fiets maakt met tal van versnellingen heb je daar bij het fietsen gemak van. Maar als er problemen ontstaan, kan het langer duren voordat je fiets weer in orde is.”

Voor ProRail is de storing een forse tegenvaller, beaamt prof. Rob Goverde, hoogleraar railverkeerskunde. „Het is natuurlijk vervelend en absurd dat reizigers zich gedwongen voelden om op een station te overnachten.”

Aan de calamiteit op het spoor ligt een IT-storing ten grondslag. Ligt vanwege de digitalisering meer ongemak op de loer? „In principe zou digitalisering het werk van de verkeersleiding makkelijker moeten maken. Denk aan waarschuwingssytemen of systemen die aangeven waar iets mis is gegaan.”

Goverde kan zich moeilijk voorstellen dat de treinstoring te wijten is aan een gebrek aan gekwalificeerd personeel. „De bemensing van dit soort al langer bestaande operationele systemen is goed georganiseerd.” Anders ligt dat bijvoorbeeld bij de invoering van het nieuwe treinbeveiligingssysteem ERTMS (European Trail Traffic Management System), weet hij. „Voor zo’n operatie is het moeilijk om aan geschikt personeel te komen.”

De treinstoring in Amsterdam is voor prof. dr. Bert van Wee, hoogleraar Transportbeleid aan de TU Delft, geen reden om „negatief te doen” over het treinvervoer in Nederland. „In internationaal verband scoort Nederland behoorlijk goed, net als landen zoals Zwitserland en Japan.”