Oudjaarsdag 2018. Civitas Christiana-voorman Hugo Bos slaat alarm. Zijn goededoelenorganisatie (zie graphic: ”Wat is Civitas Christiana?”) ligt onder vuur. Actievoerders van Antifa, een internationale antifascistische beweging, bekladden begin december het toegangshek van het terrein van pelgrimshuis Casa Nova in Heilig Landstichting. Daar, in de bossen bij Nijmegen, houdt Civitas in die jaren kantoor. Een dag na het vandalisme keren de actievoerders terug voor een ‘feestje’ met harde muziek. Bos rept van een „lugubere raveparty, een ware heksensabbat”.

De actie is aanleiding om aan de bel te trekken bij donateurs van Civitas Christiana. Dat doet Bos onder meer via mailings, een gebruikelijke manier voor de stichting om haar achterban te benaderen. Vrijwel dagelijks ploft zo’n mail in het postvak van tienduizenden volgers van de vier verschillende campagnes van de stichting. De mails zijn geschreven door medewerkers en ondertekend door een van de leidinggevenden. Toon en karakter van de berichten zijn vaak alarmistisch en haken regelmatig in op ophef in de samenleving. Behalve online verspreidt Civitas Christiana deze berichten ook massaal via brieven. De stichting werft ook onder het reformatorische volksdeel.

Bijna elke mail bevat een donatieknop. Veelal wordt geld geworven voor een concreet doel: om dure printers aan te schaffen bijvoorbeeld, een advertentie te laten plaatsen of een boek uit te brengen. Of voor het nemen van beveiligingsmaatregelen, zoals na het Antifavandalisme. Donateurs van de campagne Gezin in Gevaar krijgen die oudjaarsdag 2018 een mail. Aan een „eerste beveiligingsslag” besteedde de stichting al 11.000 euro, schrijft Bos daarin: het beschermen van het computernetwerk. Maar na de recente „aanval” van linkse activisten moet het terrein van Casa Nova dringend beter beveiligd worden. De politie „waarschuwt mij” dat Antifa geweld kan gebruiken, aldus Bos. „Ik moet dus realistisch zijn. Om het werk voort te zetten, moet ik de beveiliging opvoeren.”

Daarom is een „integraal plan” opgesteld in overleg met een „professioneel beveiligingsbureau”. De adviezen: een elektrisch hek plaatsen, het hele terrein met camera’s bewaken en een alarmsysteem installeren. „Het is als een kasteel waarop een aanval dreigt”, schrijft Bos, „dan ontkom je er niet aan een slotgracht te graven en een ophaalbrug te bouwen.” Kostenplaatje: 24.000 euro. De donateurs trekken royaal hun beurs: nog geen twee weken later mailt Bos: „We hebben het gehaald!” De respons was „overweldigend”, beschrijft een leidinggevende van Civitas Christiana later in een interne kroniek over de geschiedenis van de stichting. Het Reformatorisch Dagblad beschikt over het document getiteld ”Contrarevolutie in polderland”. „Nog nooit hebben we in één ronde zoveel donaties opgehaald.”

Vijanden

Hek gezet, boek dicht? Nee, vier maanden later –mei 2019– verspreidt de stichting weer een mail over de beveiliging van haar onderkomen. Bos wijst opnieuw naar de „linkse gezinshaters van Antifa”. De internationale extreemlinkse club organiseert namelijk die maand een congres. Daar bespreken „onze vijanden”, schrijft Bos, „openlijk hoe zij ons kapot kunnen maken”. Hij roept de „aanvallen” van Antifa uit december 2018 in herinnering. Grote delen van de mailtekst van 31 december zijn letterlijk gekopieerd.

Een „eerste beveiligingsslag” is al gemaakt, meldt Bos in zijn nieuwe mail – maar dat is dezelfde die ook volgens de mail van december al plaatsvond, namelijk voor het computernetwerk. Geen woord over een tweede „beveiligingsslag” met het in december opgehaalde geld. Wat er nu, maanden later, nodig is? Opnieuw een duur elektrisch hek en onderhoud aan de camerasystemen. Deze keer is er 8000 euro nodig van de donateurs. Nergens vermeldt de mail dat al eerder 24.000 euro zou zijn binnengekomen, ook voor zo’n hek. In totaal is dus zeker voor 32.000 euro geworven voor beveiligingsmaatregelen rond Casa Nova.

Maar een nieuw elektrisch hek komt er nooit. Een vergelijking met oude onlinebeelden van de locatie en een bezoek aan het terrein in 2023 leert dat nog altijd hetzelfde hek bij het pand staat als zeker zes jaar eerder, dus ruim voor het Antifavandalisme in 2018.

Lees ook

„Al driemaal geld overgemaakt...”

Dat bevestigen ook bronnen die nauw bij de stichting betrokken waren. Zij stellen dat er na het Antifa-incident geen hek is geplaatst. Wel zou er beveiligingsapparatuur zijn aangeschaft. Zo schrijft de interne kroniek van de stichting dat na de werving in december „al spoedig de eerste beveiligingscamera geïnstalleerd kon worden”. Van eventuele volgende veiligheidsmaatregelen maakt de kroniek geen melding. De totale beveiligingskosten die zijn gemaakt, zouden volgens een oud-medewerker van de stichting lang niet in de buurt zijn gekomen van de geworven 32.000 euro.

Met scherp schieten

De verzoeken om geld voor een hek dat er nooit kwam, zijn niet de enige mails die vragen oproepen. Het Reformatorisch Dagblad analyseerde ruim 600 mailings die verstuurd werden vanuit de vier campagnes van de stichting.

Een belangrijk doel van deze mails: ze moeten geld opleveren. Het is een methode die bekend staat als ”direct mailing”. Amerikaanse conservatieven als Emmy Lewis trainden in Polen medewerkers van Civitas Christiana hierin, zo noteert de kroniekschrijver. Lewis schreef teksten voor de fondsenwerving van president Ronald Reagan. Durf bij het vragen om geld met „scherp te schieten”, leerden de medewerkers tijdens deze cursussen. „Dood de kleine socialist in je”, zei een trainer regelmatig: „Stop met schamen voor het feit dat jij als niet-gesubsidieerde campagne geld vraagt aan medeburgers.”

Dat „met scherp schieten” doet de stichting inderdaad. Voortdurend wekken de bedelmails de indruk van acute armlastigheid, die zo hoog oploopt dat belangrijke activiteiten of zelfs de veiligheid van medewerkers erdoor op het spel zouden staan. Beeldend wordt de vermeende financiële nood getekend in een mail die namens prolifeboegbeeld Gerro Nap in de Stirezocampagne is verstuurd op 25 november 2021. Onderwerp: ”Het water staat me aan de lippen!” De afzender valt met de deur in huis: er is een advocaat ingeschakeld om prolifewakers te beschermen, maar nu komt de rekening binnen: 1170 euro en 23 cent. „Dit geld heb ik niet, ik zit met de handen in het haar.”

Wie de mails met verzoeken om geld leest, krijgt het beeld van een goededoelenstichting die voortdurend op de laatste benen loopt. Maar dat is onzin, stellen betrokkenen. „We hadden nooit de angst dat we niet konden rondkomen”, zegt oud-werknemer Wouter^ (zie: “Verantwoording”). Het is een beproefde methode in de fondsenwerving om urgentie uit te stralen, erkent hij. „Maar je moet nooit liegen over je financiële positie en dat doet de stichting wel.”

Ook bij andere in mails genoemde cijfers vallen soms vraagtekens te plaatsen. Zo meldt Bos namens Gezin in Gevaar begin 2019 de toenmalige maandelijkse inkomsten van de campagne, namelijk 7500 euro. Die moeten omhoog in 2019, schrijft hij. Het doel is om daar 25.000 euro per maand van te maken. Een jaar later, begin 2020, stuurt hij een vergelijkbare mail waarin hij vertelt dat de maandinkomsten omhoog moeten. Maar daarin is sprake van totaal andere doelbedragen. Nu zou de campagne maandelijks 1500 euro ontvangen en wil men groeien naar 5000 euro. De sterke daling in dat jaar is onlogisch. De stichting schrijft verder juist overal hoe snel de achterban groeit – met duizenden mensen in 2019, aldus Bos. Volgens de jaarrekeningen stijgen de inkomsten uit fondsenwerving in deze jaren met tonnen per jaar. De stichting wil desgevraagd niet reageren op de vraag hoe deze cijfers te verklaren zijn.

Schokkend

Een heel aantal teksten in de berichten is gekopieerd uit eerdere mails, ook naar mailings in andere campagnes. Met zulke teksten wordt bijvoorbeeld actualiteit gesuggereerd, terwijl onderwerpen soms al maandenlang spelen. Over een lesprogramma op scholen bijvoorbeeld mailt Bos in april 2020: „Wat ik nu toch zie, is ronduit schokkend.” Exact diezelfde mail gaat vier maanden later weer de deur uit. Nog steeds is dan wat Bos „nu” toch ziet, „ronduit schokkend”.

Ook wordt gekopieerd en geplakt met teksten die een gevoel van urgentie bij fondsenwerving moeten geven. Zo is op 23 februari 2023 dringend geld nodig in de campagne Cultuur onder Vuur voor het plaatsen van billboardadvertenties. „Onverwachts” is de stichting door een mediabedrijf benaderd met het aanbod om een week lang te adverteren langs „grote snelwegen”. Maar dat begint „komende maandag” en daarom moet de benodigde 7000 euro „in korte tijd” binnenkomen. Bos weet dat hij „veel vraagt”, maar „ik durf het te doen omdat het zo’n unieke kans is”.

Dezelfde „unieke kans” komt op 20 april weer binnen, want dan is Cultuur onder Vuur opnieuw „onverwachts” benaderd met hetzelfde aanbod, de deadline opnieuw op maandag. Een week later, 26 april, is dit „onverwachts” het geval in de campagne Gezin in Gevaar. Ook daar is voor de komende maandag urgent geld nodig voor billboardadvertenties. Inderdaad adverteerde de stichting in ieder geval in april op billboards. Het gaat in alle gevallen om hetzelfde mediabedrijf, zo blijkt uit de mails. De vraag kan gesteld worden in hoeverre het aannemelijk is dat dit „unieke aanbod” telkens „onverwachts” binnenkomt.

Maar creatief zijn om donateurs over te halen om geld te geven, is niet zo’n probleem, vinden voormalig betrokkenen bij Civitas Christiana. Af en toe een zin knippen en plakken evenmin. „Dat doen andere fondsenwervers ook weleens in brieven”, zegt Vincent^, die anderhalf jaar nauw betrokken was bij de stichting. „Maar dat door Civitas Christiana cijfers regelmatig compleet uit de duim gezogen zijn, dat vind ik wel een probleem.”

Dat stelt ook Wouter, die jaren bij de stichting werkte. Geldbedragen die genoemd worden voor concrete doelen zouden volgens Vincent en Wouter met regelmaat willekeurig zijn gekozen. „Vul maar wat in”, zou een medewerker hierover te horen hebben gekregen. Wouter spreekt over „puur bedrog” en stelt dat een aantal in de brieven genoemde concrete bedragen „onzin” zijn. Bos wil richting het RD op deze beschuldigingen niet reageren.

Aanval

Bij de analyse van mailings roepen met name de mails voor een wervingsactie in de zomer van 2021 vragen op. D66-minister Ingrid van Engelshoven „opent de aanval op Gezin in Gevaar”, krijgt de achterban te horen op 5 juli. De minister beweert in antwoord op Kamervragen dat de campagne op „buitenlands geld draait”. Die claim is vaker gemaakt in de media en wordt door de stichting altijd vurig tegengesproken. Zo ook in deze mail: het geld van Gezin in Gevaar –zo onderstreept Bos– is „uitsluitend afkomstig van u, Nederlanders met een eerlijke overtuiging”.

Daarom is nu „tegenactie” nodig. Onderzoekers van Civitas Christiana gaan „D66-manipulaties doorlichten”, een advocaat gaat „juridische stappen tegen dit kabinet onderzoeken”, Facebookadvertenties moeten gericht Kamerleden bereiken en in Den Haag zou „een lobby” worden geopend. Vooral moet de aantijging van de overheid over buitenlandse geldstromen van tafel, schrijft Bos. Hij wil een „volledig boekhoudkundig onderzoek laten uitvoeren” naar de eigen financiën, „zodat Gezin in Gevaar professioneel is ingedekt tegen lasterlijke Haagse aantijgingen van onrechtmatige financiering of ‘verdachte’ geldbronnen”.

Vijf dagen later –10 juli 2021– mailt Bos opnieuw over de kwestie. Er ligt inmiddels 20.326 euro op de plank. „Ik ben er nog niet, ik kan pas beginnen als ik de resterende 674 euro heb gekregen.” Twee dagen daarna is de eindstreep overschreden: er is 22.099 euro opgehaald. De acties kunnen starten, aldus Bos, die zijn mailings vanuit Gezin in Gevaar ondertekent met de woorden „met strijdbare groet”.

Prolifewaarden

Tot zover lijkt er weinig aan de hand. Totdat op 20 juli de Stirezo-achterban een mail krijgt. Het onderwerp: ”Help! D66 valt Stirezo aan!” Het is vrijwel dezelfde tekst als in de eerste mail van 5 juli aan de sympathisanten van Gezin in Gevaar, maar nu aangepast aan de Stirezo-achterban. In plaats van gezinswaarden liggen hier de prolifewaarden onder vuur, aldus de mail die „met prolife groet” is ondertekend door Stirezoleider Nap.

Voor dezelfde vijf actiepunten als genoemd in de mails van Gezin in Gevaar is geld nodig, krijgt de prolifeachterban te horen: 21.000 euro. Ook hier volgt een herinnering als vier dagen later 18.901 euro zou zijn opgehaald. „Ik ben er nog niet. Ik kan mijn prolifeverdediging pas beginnen als ik de resterende 2099 euro heb gekregen.” Nog eens drie dagen later, 27 juli, is ook hier het geld binnen. Er is 21.203 euro opgehaald. De acties kunnen gestart worden, aldus Nap.

Beide campagnes wierven dus op verschillende momenten voor dezelfde doelen. Terwijl het geld daarvoor acht dagen eerder al is binnengehaald in de achterban van Gezin in Gevaar, krijgen volgers van Stirezo voorgespiegeld dat elke euro nog moet worden opgehaald. Als waar is wat de mails schrijven over de opgehaalde bedragen, zou in beide campagnes samen 43.302 euro zijn verzameld voor deze doelen. Nergens publiceerde Civitas Christiana sindsdien echter het beloofde boekhoudkundig onderzoek naar de eigen financiën. Het RD vroeg de stichting dit boekhoudkundig onderzoek te overleggen aan de krant, maar kreeg hierop geen reactie en Civitas Christiana ging niet in op vragen hierover.

Maar dat is nog niet alles. Want anderhalve maand later –1 september 2021– krijgt de achterban van Stirezo weer de mail over „de aanval” door D66-bewindsvrouw Van Engelshoven. Met vrijwel dezelfde tekst als de eerste mail die op 20 juli is verstuurd. Weer is voor exact dezelfde doelen geld nodig. Nergens wordt gerept over de al gedoneerde tienduizenden euro’s.

Is de septembermail aan prolifers per abuis nogmaals verzonden? Dat niet, blijkt uit een subtiele verandering ten opzichte van de mail van 20 juli: het zinnetje over het doelbedrag –21.000 euro– is in september uit de mail weggehaald.

Als klap op de vuurpijl verschijnen zo’n anderhalf jaar later, begin 2023, dezelfde onderwerpen opnieuw op het toneel. Stirezo en Gezin in Gevaar werven opnieuw tienduizenden euro’s vanwege een „aanval” vanuit D66, nu door minister Robbert Dijkgraaf. Nieuw is dat de minister een aangifte aan de broek moet krijgen. Verder zijn de doelen waarvoor geld wordt opgehaald dezelfde als zo’n twee jaar eerder. Ook het boekhoudkundig onderzoek, dat in 2021 al had moeten bewijzen dat er geen buitenlandse geldstromen waren, staat weer op de planning.

Evergreens

Wat is hier aan de hand? Het gaat om een bewuste tactiek van Civitas Christiana, zegt oud-werknemer Wouter. Hij noemt de mails over D66 een „schoolvoorbeeld van bedrog”. „Dit is een ”evergreen”, een klassieker, een goed lopende mailing. Daar is in het verleden veel geld mee opgehaald, en zulke mails worden daarom meermalen verstuurd. De gedachte is: het werkt, dus we doen het nog een keer.”

Met het opnieuw geld werven voor een al behaald doel, misleid je donateurs. Dit stelt prof. dr. Theo Schuyt, hoogleraar filantropie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij nam op verzoek van het RD kennis van een selectie van mailings die vanuit de stichting zijn verstuurd.

Dat wil niet zeggen dat de stichting altijd zo te werk gaat. Verschillende geldwerfacties zijn aantoonbaar besteed aan in mailings genoemde doelen, kon het RD checken. Daarnaast zet Civitas Christiana echter regelmatig ”evergreens” in –waarbij opnieuw voor zelfde doelen wordt geworven–, stelt Wouter. Wat opvalt in een ”evergreen” als de D66-mail is dat de stichting hierin voor vrij algemeen omschreven doelen werft. Onderzoekers gaan D66 „onder de loep nemen”, er wordt „een lobby geopend in Den Haag”. Het is moeilijk controleerbaar hoe de tienduizenden geworven euro’s over deze doelen zijn verdeeld. De stichting kwam daar richting donateurs nooit op terug en weigert desgevraagd ook richting het RD hierover openheid te geven.

Daarnaast zou geworven worden voor doelen die allang betaald en gerealiseerd zijn. „Dat maakte ik zelf van nabij mee”, zegt Vincent. Hij zag in het kantoorpand in Veenendaal –waar de stichting sinds 2021 verblijft– een nieuwe printer staan. „Kort daarna kreeg ik een alarmistische bedelmail waarin werd gesteld dat er dringend behoefte was aan donaties om die printer te kunnen aanschaffen. Ik schaamde me voor die gang van zaken.”

Oud-medewerker Wouter herinnert zich dat de stichting geld wierf om actie te voeren voor boeren. „Daarvoor wierf zij geld om een adressenbestand te krijgen. Maar dat bestand was allang binnen: nog voordat hiervoor fondsen werden geworven, was de boerenactie al opgestart.” Het gaat om een patroon, stelt hij. „Door de jaren heen zag ik honderden mails en brieven voorbijkomen. Dit soort misleidende geldwerfacties was schering en inslag.”

Lees ook

Hoe onvrede binnen Civitas Christiana tot uitbarsting kwam

Ongemak

De wijze van fondsenwerving leidde tot ongemak op de werkvloer, zeggen betrokkenen. Oud-werknemer Adriaan^ stoorde zich aan de „drammerige” toon van brieven aan de achterban. Meerderen hebben moeite met een postcodetruc die Civitas Christiana van stal haalde om donateurs te verleiden diep in de buidel te tasten, vertelt Wouter. Een medewerker zocht uit dat mensen in een bepaald postcodegebied jaarlijks gemiddeld 500 euro geven aan goede doelen. Vervolgens stuurde hij een bestaande donateur van Civitas Christiana in dat postcodegebied per mail de boodschap: „Iemand in uw directe omgeving gaf Civitas Christiana 500 euro.” Wouter: „Maar zo precies kan de stichting dat natuurlijk niet weten. Dus verspreidt ze een boodschap die niet waar is. Veel collega’s vonden deze actie schrijnend en droevig.”

De bij de postcodetruc betrokken medewerker speelde een spel met donateurs, stelt Wouter. „Misschien is hij geïnstrueerd door de leiding. Feit is dat deze medewerker genoot van wat hij als een spel zag. ’s Ochtends verzon hij iets en dan zei hij aan het einde van de dag: „Zoveel geld is er binnen.” Over het knip- en plakwerk in de mailings zei hij: „Dat vergeten de mensen toch weer.””

Bos reageerde „lacherig” op interne kritiek op de postcodetruc, zegt Wouter. „Hij wilde die methode niet afkeuren, al leek hij er zich wel ongemakkelijk over te voelen. Hij had het over een ”white lie”. Een leugentje om bestwil.” Bos gaf geen reactie op deze kwestie richting het RD.

Het is niet de enige truc waarmee Wouter moeite heeft. Zo zijn er de mails van een zekere Rogier Janssen die af en toe opduiken in de verschillende campagnes. Als hij mailt, gaat het bijna altijd om een herinnering aan een eerder verzoek om geld te doneren. „Heeft u de mail van Hugo Bos gezien?” Of: „Zelden heb ik Hugo zó gestrest gezien.”

Maar deze Janssen bestaat niet. Meerdere mensen die nauw bij de stichting betrokken waren, zeggen daar niemand met die naam te kennen. Wouter: „Civitas Christiana gebruikt deze naam om meer diversiteit te hebben. Zodat niet telkens dezelfde naam onder een mail zou staan.” Ook op vragen hierover reageerde de stichting niet.

Smeekschriften

Civitas Christiana grijpt veel naar het middel van petities: smeekschriften gericht aan –bijvoorbeeld– een minister met het doel om beleid te veranderen. Zo waren er petities met daarin een pleidooi voor het behoud van Zwarte Piet, voor het behoud van gasgebruik of voor het behoud van pensioengelden.

Maar ook over hoe Civitas Christiana met petities omgaat, ervoeren oud-betrokkenen ongemak. Hoewel de organisatie bij het uitzetten van zo’n petitie vaak suggereert dat deze zo snel mogelijk zal worden overhandigd aan bijvoorbeeld een minister, zou dat lang niet altijd gebeuren.

Datzelfde beeld komt ook naar voren in een onlinepetitie die het Reformatorisch Dagblad langere tijd volgde. De achterban van Gezin in Gevaar krijgt een jaar geleden –11 mei 2022– een mail over „seksualisering van schoolkinderen” door het COC. Deze lobbyclub werkt aan een lespakket voor basisschoolleerlingen over „seksuele- en genderdiversiteit”. „Dit is walgelijk”, schrijft Bos aan zijn sympathisanten. Daarom lanceert hij een petitie aan onderwijsminister Dennis Wiersma om een einde te maken aan deze „seksuele indoctrinatie”. Er is haast bij, onderstreept Bos: „Ik wil dit direct stoppen! Teken daarom de petitie.” Die wordt online gezet met een streefaantal van 2500 handtekeningen. Daarvan zijn er een paar weken later –25 mei 2022– 1840 binnen.

In augustus werft Bos 22.000 euro om de petitie schriftelijk te verspreiden. Dat is urgent, schrijft hij daarbij, want een „overwinning is nu binnen handbereik”. Volgers van Gezin in Gevaar krijgen op 7 januari 2023 weer een verontwaardigde mail over het onderwerp. Het bericht suggereert dat de petitie nog maar net van start is gegaan. „Ik wil nu massaal verzet”, schrijft Bos, „daarom lanceer ik de petitie. Ik nodig u als trouwe medestander als eerste uit om uw handtekening te zetten.” Dan staat de petitie inmiddels een halfjaar online.

Op 12 mei 2023, precies een jaar na het publiceren van de petitie, werft de stichting 13.000 euro om het smeekschrift te verspreiden via het ledenmagazine van de christelijke omroep Family7. Het COC „werkt aan een heus lespakket, zo kondigt het op internet aan”, schrijft Civitas Christiana in de mail. Nergens blijkt dat deze aankondiging al in maart 2022 plaatsvond en dat de lespakketten er allang liggen. Wel stelt de mail dat Gezin in Gevaar „direct” een petitie lanceerde. Die is „in korte tijd” 12.000 keer getekend, schrijft Bos. De mail vermeldt niet dat die „korte tijd” een jaar is. Er is vooral haast bij om een einde te maken aan deze praktijken van het COC, want deze „overwinning is nu binnen handbereik”.

Ondertussen wordt, telkens als het aantal benodigde handtekeningen om de petitie aan te bieden aan de minister behaald is, dit doel weer verder opgehoogd. Begin 2023 tot 10.000 handtekeningen, een maand later zijn er 12.000 handtekeningen nodig. Als die buit op 8 april binnen is, wordt op 20 april het streefgetal wéér opgehoogd. Nu zijn 15.000 handtekeningen nodig om deze ‘dringende’ petitie aan minister Wiersma te laten slagen. Gezien de snelheid waarmee handtekeningen gemiddeld binnenkomen, kan het bereiken van dit nieuwe doel zo weer maanden verder liggen. Hoewel voor deze petitie al maanden geleden voor vele duizenden euro’s is geworven, is van de urgentie van een jaar eerder om de COC-praktijken „direct te stoppen” niets te merken.

Demotiverend

Dat is dan ook niet de bedoeling van zulke petities, stellen bronnen. In het verleden zijn er daadwerkelijk petities aangeboden aan politici. Maar lang niet alle smeekschriften belanden op hun adres. „Ik vond dat niet netjes, en voor mij was het ook demotiverend”, zegt Vincent. Oud-werknemer Adriaan: „Ik had niet de indruk dat de leiding het erg vond als een petitie niet werd ingeleverd.” Een petitie van Gezin in Gevaar aan de organisatie van de Kinderboekenweek om schrijver Pim Lammers te weren staat medio mei nog altijd open op de website, terwijl de auteur zich al drie maanden eerder terugtrok. Zeker duizend personen tekenden sindsdien deze petitie nog.

Het lanceren van petities is vooral een effectieve manier om adresgegevens te verzamelen. Dat is voor een deel van de petities het enige doel, stellen Wouter en Vincent. Wie een petitie tekent, moet ook zijn mail- en woonadres invullen. Aangeven dat je vervolgens geen mails of brieven wilt ontvangen van de stichting is onmogelijk, vermelden de kleine lettertjes. „Door verder te gaan, gaat u ermee akkoord correspondentie van stichting Civitas Christiana te ontvangen.” De vele adresgegevens die binnenkomen, slaat de stichting in eigen beheer op. Vervolgens vallen bij deze adressen veelvuldig bedelbrieven op de mat. Lang niet iedereen is daar overigens van gediend, stellen oud-werknemers: een stroom post zou retour worden gestuurd.

Civitas Christiana trekt richting de achterban nogal eens een te grote broek aan, zeggen voormalig betrokkenen bij de stichting. Van een „lobby in Den Haag” waarover mails schrijven, zou vrijwel geen sprake zijn. „De leiding doet net alsof ze in politiek Den Haag veel druk kan uitoefenen”, stelt Wouter. „Maar daar komt in de praktijk bijna niets van terecht.”

Dit is het eerste deel in een tweeluik over de werkwijze van de rooms-katholieke stichting Civitas Christiana. Zaterdag deel 2: over hoe de stichting haar geld besteedt en hoe een derde van de medewerkers opstapte.

De in dit artikel getoonde PDF’s zijn mailings die vanuit stichting Civitas Christiana zijn verstuurd. De mails zijn geanonimiseerd door het RD: waar normaal de naam van een ontvanger staat, is nu ”xxx” ingevuld.