CIDI: Herdenken op 4 mei kan waarschuwend effect hebben
Het herdenken van de Tweede Wereldoorlog kan een waarschuwend effect hebben, zegt Naomi Mestrom, directeur van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI), in de aanloop naar 4 en 5 mei.
Mestrom signaleert een toenemende polarisatie in Nederland. De periode 1940-1945 laat volgens haar „goed zien waar antisemitisme, discriminatie en uitsluiting toe kunnen leiden”. Mestrom denkt ook dat herdenken „verbindend kan werken in een tijd waarin we tegenover elkaar kunnen staan”.
Onderzoeker Kees Ribbens van het Nederlands Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genocidestudies (NIOD) signaleert de laatste jaren een „aanhoudende belangstelling voor de Tweede Wereldoorlog”. Door de oorlog in Oekraïne is er volgens Ribbens ook een groeiende behoefte aan het herdenken van andere oorlogen. „Maar er zijn ook tal van mensen die de focus op de Tweede Wereldoorlog juist niet kwijt willen raken”, zegt hij. Ribbens denkt niet dat het herdenken ineens stopt als de laatste Nederlander die de oorlog heeft meegemaakt overlijdt. „Dat lijkt me onwaarschijnlijk.”
Eten en praten
Op meer dan 450 plekken in Nederland kunnen mensen op 5 mei samen eten en praten over vrijheid. Deze zogeheten vrijheidsmaaltijden zijn een initiatief van het Nationaal Comité 4 en 5 mei. De grootste vrijheidsmaaltijd is in het Museumkwartier in Den Haag. Bij de lunch aan de Lange Voorhout is plek voor vijfhonderd gasten.
Ook in Amsterdam worden speciale maaltijden gehouden. Bewoners van Amsterdam-Noord van 70 jaar en ouder krijgen in de A’DAM Toren aan het IJ een gratis lunch. Deelnemers mogen een toetje voor twee personen meenemen om te delen met iemand anders. Bij de maaltijd op de Magere Brug over de Amstel is extra aandacht voor gastvrijheid en solidariteit. Kinderen die tijdens de Hongerwinter in 1944 en 1945 werden opgevangen in gastgezinnen eten samen met statushouders die naar Nederland zijn gevlucht en in een gastgezin wonen. De brug is als locatie gekozen omdat die in 1941 werd opgehaald om de vroegere Jodenbuurt te isoleren.
De vrijheidsmaaltijden worden sinds 2019 in heel Nederland gehouden, inclusief het Caribisch deel van het Koninkrijk. Dit jaar vinden op alle eilanden van het Caribisch deel vijftig maaltijden plaats.
Staatssecretaris Van Ooijen van Volksgezondheid is niet van plan een algemene oproep te doen de Nederlandse vlag weer op de juiste manier op te hangen op 4 en 5 mei. Maar hij zou het wel mooi vinden als die vlaggen niet ondersteboven hangen. „Het is de vrijheid in Nederland die ervoor zorgt dat je eigen keuzes mag maken. Maar uit respect voor de oorlog en zijn slachtoffers zou het wel mooi zijn als al die vlaggen voor twee dagen gewoon recht hangen”, liet hij dinsdag weten.
Sinds 1945 hebben we heel verschillend weer meegemaakt op Bevrijdingsdag. Dit jaar komt de temperatuur naar verwachting uit tussen de 16 en 20 graden. De koudste Bevrijdingsdag in De Bilt sinds 1945 was in 1979 met 7,2 graden. Ook in recentere jaren verliep Bevrijdingsdag kouder dan het langjarig gemiddelde van ongeveer 16 graden. Zo was het in 2021 maximaal 10,8 graden. In 2019 werd het 11,7 en in 2017 11,1 graden. In 1957 kwam het tot winterse buien. In het Limburgse Vaals lag er 15 centimeter sneeuw. In De Bilt viel dat jaar 14 millimeter regen, wat de natste Bevrijdingsdag ooit betekende.
In 1990 was het met 27,8 graden juist erg warm. In 1995 werd het in De Bilt 26,1 graden en in 2018 werd het 22 graden.
