Vrijheid van meningsuiting
Ik zeg het voorzichtig maar ik heb nog nooit een boek gelezen van de vermaarde kinderboekenschrijver Roald Dahl. Gebrek aan ontwikkeling zullen we maar zeggen. Dahl leeft trouwens niet meer, maar de uitgever van zijn boeken heeft besloten dat zijn werk aangepast moet worden aan de eisen van de moderne tijd. En dus werd een groep mensen aan het werk gezet om met de gele stift zijn hele oeuvre te doorlopen. Ze streepten woorden als ”dik” en ”lelijk” uit de beschrijving van personen weg en maakten sommige typeringen genderneutraal. Dat laatste snap ik niet helemaal, maar dat ligt vast aan mij. Hoe dan ook: de uitgever was trots op de aanpassingen en rekende op veel applaus. Maar dat viel tegen. Dit doe je niet, zo was de algemene teneur. Knoeien in boeken is gewoon censuur. En als je daarmee begint, is het einde zoek. De uitgever, die dacht een nieuwe standaard te zetten voor het kinderboek, kreeg vooral veel hoon.
De politiek correcte cultuur begint flink door te slaan. Eerst moesten alle straten, pleinen en gebouwen die naar een historisch figuur met een kleine of grote vlek vernoemd waren, hernoemd worden. Zelfs de Gouden Eeuw mocht niet meer zo heten omdat het een tijd was waarin het niet alles goud was wat er blonk. Juist mensen met historisch besef wisten dat trouwens allang. Nu zijn de kinderboeken aan de beurt, straks is het de literatuur in het algemeen en vervolgens gaan we met de kwast door het Rijksmuseum om de werken van Rembrandt en Vermeer in rapport met de tijd te brengen. Geen dikke vrouwen en lelijke mannen meer; weg ermee. Ik vrees dat ze in tal van musea de kaartverkoop na zo’n zuiveringsoperatie overigens wel kunnen stoppen. Want kunst is nu juist níét bedoeld om de middelmaat in woord en beeld te vangen, maar dat wat die middelmaat te boven gaat of eronder blijft.
Ik moest ineens denken aan iemand die in m’n jeugd in de openbare bibliotheek van mijn geboorteplaats alle vloeken in de geleende boeken doorstreepte. Daar werd destijds fel tegen geprotesteerd. Terecht, want boeken die het lezen niet waard zijn vanwege het taalgebruik laat je gewoon in de kast staan. Of je zegt je lidmaatschap van een bibliotheek die zulke boeken uitleent op. Eventjes dacht ik dat de censuurpleger van toen z’n tijd ver vooruit was. Tot ik me realiseerde dat vloeken, in tegenstelling tot woorden als ”dik” en ”lelijk”, voor moderne en liberale mensen natuurlijk onder de vrijheid van meningsuiting vallen.
