Malle verbetenheid van de zorgvuldigheidslezers
Ooit gehoord van ”sensitivity readers”, ofwel ”zorgvuldigheidslezers”? Voor mij een nieuwe beroepsgroep. Afgelopen week lieten ze luidruchtig van zich horen. Aanleiding waren de kinderboeken van de Brit Roald Dahl (1916-1990). Nooit eerder van gehoord. Mijn kennis van de kinderliteratuur is blijven steken bij W.G. van de Hulst, een betere keus dan Dahl, dunkt me.
De zorgvuldigheidslezers hebben zijn boeken curieuselijk uitgeplozen op zoek naar onverkwikkelijke woorden en passages, die tere kinderzieltjes onherstelbaar zouden beschadigen. Met hun stofkammen en bezems stuitten zij op de bergen weerzinwekkende woorden, zinnen en gedachten. Wij hebben dan te denken aan begrippen en typeringen die een onverhuld seksisme, racisme en kolonialisme prediken. Om een enkele ongerechtigheid bij de kop –of is het bij het hoofd?– te grijpen: vader en moeder zijn echt uit de tijd. Heb het voortaan over ”ouder”. Spreek ook niet meer van man of vrouw, maar over mens. U zegt van nu af niet langer: ”de vrouw van de dominee, bakker, of van hiernaast”, maar leer uw kroost ”dat mens van…”.
Ook het woord ”dik” dient geschrapt. Een passend alternatief is ”enorm”. Een volgende editie van ”Dik Trom” zal ”Enorme Trom” heten. ”Dikkertje Dap” wordt ”Enorme Dap”. Maar mogen ”dikke knie” of ”dikke keel”, ”dikmaker” en ”aangedikt” dan nog wel? En zijn mensen met enige corpulentie werkelijk geholpen met deze nieuwspraak? Wordt overgewicht hierdoor niet enorm aangedikt…?
Lelijke mensen zijn gelukkig afgeschaft. Magere ook…? Het is even omschakelen naar de nieuwspraak, maar het lukt vast. Ongemerkt hebben we het bijna allemaal al over witte mensen, al voel ik me nog steeds blank. Zelfs de ”witte top der duinen” went.
Was het niet zo ernstig, je zou tranen lachen om die malle verbetenheid van de zorgvuldigheidslezers. Nog niet zo lang geleden zouden we ze hebben laten praten, nu krijgen ze een podium. Dat we af moeten van beledigende karikaturen zal een christenmens graag beamen. Daarom hebben wij niks met de boeken van Dahl, want al verandert een vos zijn streken, hij blijft een vos. Laten we echter geen pietlutten worden die spijkers op laag water zoeken. Wordt straks heel de wereldliteratuur, inclusief de Bijbel en ons psalmboek, aan deze niet ongevaarlijke hypercorrectie onderworpen en dan gekuist of verboden…?
In ”1984”, de roman van George Orwell, wordt een politiek correcte taal ingevoerd: Nieuwspraak. Dus: wees op uw hoede voor de zorgvuldigheidslezers met hun dwingende nieuwspraak.
