Thierry Aartsen is zijn naam. Hij komt uit Breda, zat daar in de gemeenteraad en is dol op carnaval. Sinds de VVD’er deel uitmaakt van de Tweede Kamerfractie schuift zijn partij hem graag naar voren als campagneleider voor de verkiezingen. Zo ook dit keer, voor de Provinciale Statenverkiezingen van 15 maart.

Aartsen weet als geen ander wie zijn grootste troef is: Rutte. Je kunt voor de inhoud gaan, zeggen hoe de VVD de woningnood denkt op te lossen of hoe de partij zich inzet voor de vitaliteit van het landelijk gebied. Maar niets doet het zo goed als Rutte. Gewoon simpel, Rutte. Tuurlijk, her en der staat ’s mans reputatie zwaar ter discussie; zie de toeslagenaffaire, zie het Groningse aardgasdebacle. Maar nog steeds zijn er kiezers die bij het zien van de VVD-leider als eerste denken aan leiderschap, aan gezag, aan een economie die nipt aan een recessie ontkomt.

En aan de VVD. En uiteindelijk is dat wat in het stemhokje telt.

Voor de komende Statenverkiezingen krijgt Rutte assistentie van oud-zorgminister Edith Schippers. Zij is inmiddels aangewezen als de lijsttrekker van de Eerste Kamerfractie van de VVD. Samen trekken ze ten strijde tegen „de linkse wolk”; ook weer een typische Thierry Aartsenachtige campagneterm die associaties moet oproepen met naderend onheil. In dit geval: met een verkiezingsuitkomst waarbij de combinatie van PvdA/GroenLinks net iets groter wordt dan de VVD.

En zo probeert de VVD opnieuw met man en macht een frame over de verkiezingen te leggen dat al flink wat sleetse plekken laat zien, maar nog altijd bruikbaar is. Te weten: de tweestrijd. In dit geval de VVD tegen PvdA/GroenLinks.

Verkiezingsdebat

Achter de schermen gaat het geregeld hard tegen hard. Vorige maand werd dat duidelijk, nadat RTL het inmiddels klassiek geworden verkiezingsdebat van de omroep had afgeblazen. De reden: de redactie van de RTL-talkshow Jinek wilde mede op basis van de peilingen ook debatrondes met VVD, BBB en JA21; iets wat stuitte op een ”njet” van de VVD. Toen die partij wilde vasthouden aan de oorspronkelijke opzet –debatteren met de lijsttrekkers van de zes grootste partijen in de Tweede Kamer– ging het feest niet door.

De VVD kwam wel tot zaken met BNNVARA en de talkshow Op1. Op zondag 12 maart organiseert de omroep een debatavond met Rutte en Schippers, tegenover Attje Kuiken (PvdA) en Jesse Klaver (GroenLinks). Het thema: Gaat Nederland na 15 maart linksom, of toch rechtsom?

Discutabel

Is het bezwaarlijk dat partijen met de hulp van publieke omroepen het frame van de tweestrijd opnieuw zo achteloos over een belangrijke campagne uitrollen? Ten minste drie kanttekeningen zijn van belang. De eerste: de komende Provinciale Statenverkiezingen gaan over veel, maar zeker niet over de vraag welke afslag Nederland na 15 maart neemt. Debatten die dat als thema hebben, zijn de kiezer echt maar heel mondjesmaat behulpzaam bij hun stemkeus.

Twee: zonder de steun van PvdA en GroenLinks had het kabinet-Rutte IV een belangrijk deel van zijn beleid niet eens kunnen uitvoeren. Zal dat na 15 maart veel anders zijn? Het is discutabel de linkse combi voor te stellen als de grote tegenhanger van de VVD. Loopt de echte scheidslijn in de Tweede Kamer (en in Nederland?!) niet veel meer tussen de vier coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie, aangevuld met PvdA en GroenLinks, én tussen SP, BBB, JA21, PVV en SGP?

Natuurlijk, in een-op-een-debatten met Joost Eerdmans (JA21) over asiel en met Caroline van der Plas (BBB) over stikstof krijgt Rutte het zwaar. Vanuit tactisch oogpunt bezien is er zeker wat voor te zeggen dat hij die uit de weg gaat. Daar hangt echter wel een prijskaartje aan: in hun eigen JA21- en BBB-bubble krijgen Eerdmans en Van der Plas zodoende ruim baan, zonder weersproken te worden. Ziedaar de derde kanttekening.

Het asielvraagstuk? Hoor hoe JA21 dat oplost met een asielstop! De stikstofkwestie? Stem BBB, en de BBB-noodwet die de bouw en de industrie aan de benodigde vergunningen gaat helpen, is snel een feit! Waar is Rutte om uit te leggen dat het allemaal zo eenvoudig niet is?

Dure campagne

Zo ontstaat een situatie die op z’n minst onbevredigend is. De debatten die er zijn, zijn nep; de debatten die ertoe doen, worden niet gevoerd, met als gevolg ruim baan voor populistisch-rechts. „Dankjewel, Mark”, zei Van der Plas, toen ze hoorde dat de VVD van de verkiezingen een tweestrijd met links wilde maken. „Dit scheelt ons een dure campagne.”

Te vrezen valt dat ze op 15 maart nog gelijk krijgt ook.