Een in Nederland getrouwd lesbisch stel emigreerde begin 2004 naar Aruba. Toen de vrouwen zich echter in wilden laten schrijven bij de burgerlijke stand, weigerde de ambtenaar dat.

Het paar spande daarop een rechtszaak aan en won. „Een zwarte dag voor Aruba”, aldus de Arubaanse minister van Justitie, Rudy Croes. „De uitspraak gaat tegen onze normen, waarden, cultuur en gewoontes in.”

Hij ziet niet in waarom een homohuwelijk dat in Nederland is gesloten, op Aruba rechtsgeldig zou zijn. De Arubaanse regering ging in beroep. Dat dient waarschijnlijk dit voorjaar.

De rechter baseerde zijn uitspraak op een advies van de president van de Hoge Raad en de procureur-generaal bij de Hoge Raad. Die kwamen op 3 augustus 2003 tot de conclusie dat vonnissen en beschikkingen, uitgesproken door de rechter in Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba, in het gehele Koninkrijk ten uitvoer dienen te worden gelegd. Datzelfde geldt volgens het advies voor authentieke akten, zoals de huwelijksakte.

De kwestie werd deze week actueel omdat minister Donner van Justitie en zijn collega De Graaf van Koninkrijksrelaties op bezoek waren op Aruba. Hun collega Croes verweet Nederland „een gebrek aan respect” door in 2001 het homohuwelijk in te voeren zonder Aruba hierbij te betrekken.

Volgens universitair docent staatsrecht Gerhard Hoogers, verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen en gespecialiseerd in de staatsrechtelijke betrekkingen met de Nederlandse Antillen en Aruba, heeft Croes daar absoluut een punt. „Nederland had voordat het homohuwelijk werd ingevoerd, de statutaire verplichting om met Aruba en de Nederlandse Antillen te overleggen. Dat is niet gebeurd. Nederland heeft als land zijn verplichting geschonden.”

Hoogers (1970) baseert zich op de artikelen 39 en 40 van het Koninkrijksstatuut. Dit document, waarvan vorige maand het 50-jarig bestaan werd gevierd, regelt staatsrechtelijke zaken tussen de drie landen van het Koninkrijk: Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba. Overigens zijn de drie landen autonoom.

„Nederland doet het voorkomen alsof ze in Oranjestad gek zijn geworden, maar dat is niet zo. Heel soms hebben ze aan de overkant van de plas gelijk. Volgens het Statuut moet er bij ingrijpende herziening van wetten overleg zijn tussen de verschillende landen. Niemand in de wereld kan met droge ogen volhouden dat het homohuwelijk geen ingrijpende herziening is.”

Volgens de staatsrechtgeleerde is het niet mogelijk de Nederlandse wetgeving Aruba „door de strot te duwen.” Als Nederlandse ministers dan ook de houding aannemen van de grote broer, die weet wat het beste is voor de kleine, is dat verkeerd. „Het is een bijzonder gebrek aan respect voor de eigenheid van de eilanden.”

Deze week hielden enkele tientallen demonstranten een protestactie voor het parlementsgebouw in Oranjestad. Ze waren daartoe opgeroepen door het Komitee voor de Verdediging van onze Humanitaire Rechten, Waarden en Integriteit. Op protestborden viel onder meer te lezen: ”Nederland is een schande”, ”Respecteer het woord van God” en ”Huwelijk alleen tussen man en vrouw”.

Volgens Hoogers houdt de regering, met de steun van de bevolking, de rug recht. „Het is een unicum dat de bevolking in Aruba de straat op gaat. Het moet dan wel hoog zitten.” Volgens hem is het een gegeven dat de Antillen en Aruba „een behoudender koers varen dan Nederland, zeker in zaken als familierecht.”

Ook op de Nederlandse Antillen weigerde een ambtenaar van de burgerlijke stand een homohuwelijk te erkennen. De twee Nederlandse mannen om wie het ging spanden een rechtszaak aan, maar de rechter verklaarde zich onbevoegd om uitspraak te doen.

De Vereniging van Pastoors van de Vrije Evangelische Gemeenten op Curaçao liet in juni vorig jaar weten het homohuwelijk „psychologisch en ethisch weerzinwekkend” te vinden. Een handtekeningenactie van de vereniging tegen het huwelijk leverde 6871 handtekeningen op.

De Arubaanse regering is voornemens wetgeving te maken om het homohuwelijk te verbieden. Hoogers ziet de zaak van het homohuwelijk uiteindelijk bij de Hoge Raad in Den Haag terechtkomen. „Dan zijn we een paar jaar verder, maar krijgen we wel een principiële uitspraak.”