Maandag is het drie jaar geleden dat de eerste officiële coronabesmetting in Nederland zich voordeed. Angst greep om zich heen. Coronanieuws beheerste vele maanden lang het nieuws.

De gevolgen van Covid waren heftig. Families treuren nog altijd om het verlies van dierbaren. Voor hen laat het leed dat corona heet zich nauwelijks naar de achtergrond drukken.

De overheid nam strenge maatregelen tegen besmettingen: avondklok, mondkapjesplicht, 1,5 afstand houden, thuiswerken. Burgers waren de restricties vrij snel beu. De laatste beperkingen zijn nog maar relatief kort geleden afgeschaft.

Toch zijn de beperkende coronamaatregelen uit het collectieve geheugen verdwenen. De ernstige ziekte en de vergaande beperkingen zijn allang geen onderwerp meer bij de koffieautomaat.

Logisch, vindt massapsycholoog dr. Jaap van Ginneken. „Het brein van een mens kan maar één ernstige zorg tegelijk aan. Of hooguit drie. De oorlog in Oekraïne en de aardbevingen in Turkije en Syrië verdringen corona naar de achtergrond.”

De opeenstapeling van nationale en internationale gebeurtenissen levert inderdaad het gevoel op dat de pandemie veel langer geleden lijkt dan in werkelijkheid, zegt ook prof. Paul van Lange van de Vrije Universiteit. „Er gebeurt zoveel.”

Een belangrijker oorzaak is volgens de hoogleraar sociale psychologie echter het verdwijnen van urgentie. „Het probleem wordt daardoor abstract, waardoor het verder van mensen vandaan komt te staan en veel langer geleden lijkt.”

Een dreigend gevoel –of het ontbreken daarvan– is bepalend voor gedrag, legt Van Lange uit. „Zien mensen dat anderen niet meer reageren op waarschuwingssignalen, dan passen zij ook hun gedrag aan.”

Het snel wegzakken van de beperkende maatregelen bij burgers verbaast Van Ginneken wel en niet. „Corona leverde aanvankelijk hype na hype na hype op. Wie kort na de uitbraak zou hebben gezegd dat de aandacht voor corona zou verdwijnen, had wel iets uit te leggen.”

Tegelijkertijd is de massapsycholoog niet verrast door het snel wegebben van de beperkingen uit de beleving van burgers. „Corona is van een levensgevaarlijke ziekte een onbetekenend griepje geworden. Daarmee verdwijnt de aandacht, zo gaat dat nu eenmaal.”

De belangstelling voor corona laait „binnen een paar jaar” weer op door het opduiken van nieuwe varianten, verwacht Van Ginneken. Op dat moment ontstaat bij mensen direct weer een gevoel van urgentie, stelt Van Lange. „Een mens verandert alleen als er een duidelijke dreiging is en als men ziet dat anderen ook reageren.”

Van Lange verbaast zich erover dat er rond feesten, zoals carnaval, vrijwel geen kritische vragen worden gesteld over risico’s op besmetting. „Op het moment dat de ic’s voller worden, verdwijnt direct het gevoel dat corona zo lang geleden is.”