Waarom gaan medewerkers in het streekvervoer staken?

Al langere tijd onderhandelen de bonden en werkgevers over een nieuwe cao. De partijen komen maar niet nader tot elkaar. Een heet hangijzer is het salaris van de ruim 13.000 werknemers –onder wie veel buschauffeurs– die onder deze cao vallen.

De bonden willen een loonsverhoging van 14 procent. Echter, de Vereniging Werkgevers in het Openbaar Vervoer (VWOV) bood in het laatste cao-voorstel een verhoging aan van ‘slechts’ 8 procent in 2023. Dat blijft te ver achter bij het inflatiepercentage van 10 procent in 2022, menen de bonden.

Aanvullende maatregelen zouden er volgens VWOV voor zorgen dat de werknemer er in totaal 11 procent op vooruit gaat; een „bovengemiddeld hoog cao-voorstel”, aldus de vervoerdersvereniging.

De bonden blijven echter bij hun looneis. Vakbond CNV stelde de werkgevers een ultimatum –dat op 30 januari verliep– om met een beter bod te komen. Als dat niet zou gebeuren, zullen de medewerkers in het streekvervoer vanaf 6 februari vijf dagen het werk neerleggen, dreigde CNV. Vakbond FNV liet al snel weten met de acties mee te zullen doen.

VWOV reageerde verbolgen en zei niet van plan te zijn om op de eisen van de vakbonden in te gaan. Hierop lieten de bonden weten dat de vijfdaagse staking er daadwerkelijk gaat komen.

Hoe omvangrijk is de staking?

Tijdens de laatste staking in het streekvervoer, vorige maand, viel ongeveer 40 procent van het openbaar vervoer in de verschillende regio’s uit. Toen werd de staking alleen door vakbond FNV georganiseerd. „De impact van deze gezamenlijke staking zal veel groter zijn”, zegt persvoorlichter Kees de Vos van CNV. „Maar hoe groot die precies zal zijn, weten we pas maandagochtend als de stakers zich bij ons melden.”

Er bestaat ook nog een kans dat een deel van het treinpersoneel dat donderdag al in het oosten en het noorden van het land het werk neerlegde, zich bij de landelijke staking aansluit. Een woordvoerster van vakbond VVMC liet vrijdag weten dat ze dat zullen doen als een reactie van de werkgevers uitblijft. Deze medewerkers zijn aangesloten bij een kleinere cao met zo’n 1300 werknemers. Ook hier lukt het werkgevers en vakbonden niet om het eens te worden over onder meer de hoogte van de loonstijging in 2023.

Wat gaat de reiziger volgende week merken van de acties?

De Vos houdt rekening met „veel uitval op grote schaal”. De impact zal echter per regio verschillen, aldus de CNV-zegsman. Volgens hem zullen er nog wel bussen blijven rijden omdat niet alle werknemers aan de staking meedoen.

Daar hebben medewerkers verschillende redenen voor, zegt De Vos. Sommigen doen niet mee uit principiële redenen, zoals geloofsovertuiging. Onder uitzendkrachten zal de actiebereidheid eveneens lager zijn. Zij zijn afhankelijker van de werkgever; een staking kan gevolgen hebben voor het dienstverband. Ook vanuit financiële motieven doen niet alle medewerkers mee: de stakingsuitkering –die de vakbonden aan de stakers betalen– valt volgens De Vos namelijk „wat lager” uit dan het loon.

De zegsvrouw van VWOV heeft sowieso haar twijfels in hoeverre medewerkers in het streekvervoer bereid zijn om het werk neer te leggen. „De stakingsbereidheid is in onze sector lang niet zo hoog als de bonden zouden willen, of doen voorkomen”, liet ze eerder al weten aan het ANP.

Hoe dan ook, de dienstregeling zal volgende week „behoorlijk uitgekleed en onbetrouwbaar worden”, zegt De Vos. „Als er überhaupt al een dienstregeling mogelijk is, maar dat moeten uiteindelijk de werkgevers bepalen.”

Gaat deze staking helpen om toch nog tot een akkoord te komen?

Toen CNV het ultimatum stelde, liet VWOV weten het cao-aanbod volledig in te trekken als het daadwerkelijk tot een staking zou gaan komen. Dit betekent dat de werkgevers en de bonden weer helemaal van voren af aan kunnen beginnen met de onderhandelingen.

Toch heeft De Vos vertrouwen in een goede afloop. „Vroeg of laat zullen we er toch uit moeten komen, met een goed resultaat. En dat zal zeker niet minder zijn dan wat er al op tafel lag. Daar hebben we alle vertrouwen in.”