Al op jonge leeftijd had Van Ree een sterk rechtvaardigheidsgevoel, zegt hij. „Ik was een jaar of veertien toen mijn vader er op een onfatsoenlijke manier werd uitgeknikkerd bij de multinational waar hij werkte. Op dat moment dacht ik: later ga ik bij een vakbond aan de slag.”

Hij kwam niet bij de vakbond terecht, maar op het kerkelijk bureau van –toen nog– de hervormde gemeente in Zwolle. Daar specialiseerde hij zich gaandeweg op het terrein van diaconaat. In zijn werk spelen rechtvaardigheid én barmhartigheid een belangrijke rol. Vrijdag wordt zijn veertigjarig dienstverband gemarkeerd met het symposium ”Diaconie, hart van kerk en stad”. Behalve twee theologen spreekt de Zwolse wethouder van armoede en schulden.

In zijn werkkamer in de Jeruzalemkerk in de Zwolse wijk Assendorp toont Van Ree zich een geboren verteller. Grote ramen bieden hem zicht op de buurt. De gemeente die in deze kerk samenkomt, verbonden met de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland, staat open voor wijkbewoners, zegt de diaconaal consulent, werkzaam voor de gehele protestantse gemeente Zwolle.

Hij vertelt hoe het contact met omwonenden van de Jeruzalemkerk de laatste jaren is gegroeid, onder meer door activiteiten op de landelijke Burendag in september. Ook is er wekelijks een koffieochtend waar iedereen welkom is. „Afgelopen maand is men begonnen met een buurtmaaltijd. De eerste keer kwamen er 33 mensen.”

Pannenkoeken

Ook elders zag Van Ree nieuwe initiatieven ontstaan. „De gemeente van de Sionskerk in Zwolle-Noord gaat met een foodtruck de buurt in om onder andere pannenkoeken te bakken. Dat is ook een mooie manier om verbinding te zoeken tussen kerk en samenleving.”

Dat laatste is precies de missie van Van Ree, die opgroeide in een hervormd gezin in Zwolle, met „een brede blik”. Zijn vader ging ooit als lid van de jongelingsvereniging langs de huizen om geld in te zamelen voor de bouw van de Jeruzalemkerk, die in 1933 in gebruik werd genomen. Zelf werd hij in deze kerk gedoopt en is hij er ook getrouwd.

In 1983 ging Van Ree als „loopjongen” aan de slag op het kerkelijk bureau. In 1992 werd hij ambtelijk secretaris van de diaconie. Gedurende twee periodes was er een diaconaal predikant aan de gemeente verbonden. De laatste, ds. L.P. Miedema, nam in 2012 afscheid. „De diaconie besloot toen een niet-theoloog te benoemen als diaconaal consulent”, zegt Van Ree, die deze functie sindsdien bekleedt.

Barmhartige stad

Hij typeert Zwolle als een „barmhartige stad”. In zijn werk signaleerde hij echter ook dat er weinig samenhang was tussen uiteenlopende initiatieven voor kwetsbare burgers. „Er waren mensen die in december vijf of zes kerstpakketten kregen, van de kerk, het Leger des Heils en andere instanties. Ik dacht: dat kan niet de bedoeling zijn.”

In overleg met onder meer kerken en de burgerlijke gemeente richtte Van Ree een werkgroep op om initiatieven te bundelen. „Er is nu jaarlijks één grote kerstpakkettenactie in Zwolle, die is geïnitieerd door de vrijgemaakt gereformeerde Koningskerk. En in juni deelt Stichting Present zomerpakketten uit, zodat minima niet alleen met Kerst iets krijgen.”

Ook lokale initiatieven voor diaconale vakanties sloegen de handen ineen en vormden samen een werkgroep. Deze selecteert onder meer Zwollenaren die in aanmerking komen voor een gratis verblijf in een caravan op Ameland, die wordt beheerd door de protestantse diaconie.

Dergelijke vormen van samenwerking voorkomen dat mensen gaan shoppen, zegt Van Ree. Hij spreekt over „assertieve armen, die precies weten waar ze moeten zijn”. Zo probeerden sommigen twee keer per jaar gratis op vakantie te gaan, via verschillende organisaties. „Dat kan ik ze overigens niet kwalijk nemen. Wat zou ik zélf doen als ik in hun situatie zat?”

Casino

Al jaren is Van Ree secretaris van het interkerkelijk diaconaal platform, waarbij 27 diaconieën van Zwolse kerken zijn aangesloten. Het ontstond nadat er in 2005 plannen waren om een casino te openen bij een voetbalstadion in de stad. Vanuit de kerken werd hiertegen bezwaar gemaakt. „We vonden dat we hier iets van mochten vinden, omdat we te maken hadden met mensen die gokverslaafd waren.”

Tijdens een raadgevend referendum stemde ruim driekwart van de bevolking tegen de komst van de gokhal, die er uiteindelijk niet kwam. De samenwerking die rond dit dossier tussen de kerken was ontstaan, leidde tot de oprichting van het diaconaal platform, dat een vaste gesprekspartner werd voor de burgerlijke gemeente Zwolle.

Aandacht voor armoede is onverminderd nodig, stelt Van Ree vast. „Het percentage Zwollenaren dat op of onder het bestaansminimum zit, is al jaren 10 of 11 procent. Dat verbaast me niet. Jezus zei immers: De armen heb je altijd bij je.” De consulent noemt vooral stille armoede een „groot probleem”. Hij vermoedt dat op dit moment velen ongezien lijden onder de gevolgen van de energiecrisis.

Onder meer het diaconaal platform Zwolle heeft mensen die de energiecompensatie van 190 euro zelf niet nodig hebben, gevraagd om dit bedrag te doneren voor stadgenoten die het financieel zwaar hebben. „Deze actie leverde ruim 56.000 euro op. Er is tot nu toe beperkt een beroep gedaan op dit fonds. We zijn bij onder meer sociaal raadslieden en de voedselbank langs geweest, die mensen kunnen doorverwijzen. De verwachting is dat het hele bedrag zeker zal worden uitgegeven.”

Gelijkenis

De Bijbelse opdracht tot zorg voor mensen in nood is voor Van Ree een belangrijke drijfveer in zijn werk. „Wist je dat er in de Bijbel 650 teksten staan die gaan over recht en onrecht? Toch is er in preken weinig aandacht voor. Drie jaar geleden hoorde ik voor het eerst een preek over de gelijkenis van de rijke man en de arme Lazarus. De predikant begon met de opmerking dat dit voor ons als westerse christenen een ongemakkelijk Bijbelgedeelte is.”

Hoewel hij in zijn werk veel bezig is met organisatorische zaken heeft Van Ree ook persoonlijk contact met mensen in de knel. Zo ontmoet hij geregeld een eenzame man met verscheidene problemen, die geen hulpverleners binnenlaat. „Ik kom niet als hulpverlener bij hem, maar gewoon om een praatje te maken. Door zijn lastige gedrag heeft hij veel mensen van zich vervreemd. Ook voor zo iemand wil ik er zijn. In mijn werk is het belangrijk dat je van mensen houdt, ook als ze hun schaduwkanten laten zien.”

Soms tonen mensen onverwachts hun dankbaarheid. Van Ree verhaalt over een vrouw die eind 2021 ineens het kerkelijk bureau binnenliep. „Twintig jaar geleden was ze als vluchteling uit Bosnië in Zwolle gekomen. Van de kerken had ze destijds 250 gulden gekregen om een fiets te kopen die ze dringend nodig had. Ze herinnerde zich dat ik haar dat geld, uit wat tegenwoordig het kerkelijk noodfonds heet, had gegeven, en zei dat ze nog steeds op de fiets reed die ze daarvan had gekocht. Ze overhandigde mij 250 euro, omdat ze dat geld nu kon missen.” Geëmotioneerd: „Op zo’n moment zie je hoe je als kerken echt het verschil kunt maken in het leven van mensen.”