Dat is een van de uitkomsten van een door het Centrum van Justitie­pastoraat geïnitieerd en door de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) Groningen uitgevoerd onderzoek. De resultaten van de studie werden maandag in de Zwolse Jeruzalemkerk gepresenteerd.

Veel kerken zijn bereid om gedetineerden na hun detentie op te vangen. Desondanks is de kloof tussen gevangenis en samenleving groter dan gedacht, stelde drs. Jan-Gerd Heetderks, hoofdpredikant van justitie. „Niettemin mogen de Zwolse kerken er trots op zijn dat zeventig vrijwilligers van hen actief zijn in de bajes. Laten we daarnaast ook blij zijn dat de overheid geloof en levensbeschouwing in de gevangenis mogelijk maakt en dat ook financiert.”

De rol van de kerk in het justitie­pastoraat is echter marginaal, volgens hoofdonderzoeker dr. R. J. de Vries, docent pastoraat aan de PThU Groningen. Uit het onderzoek, dat gepresenteerd werd door student Reint van der Knijff, blijkt dat er van de 176 kandidaten voor nazorg die in de Penitentiaire Inrichting Zwolle verblijven, op dit moment slechts 3 door vrijwilligers worden bereikt. „Terwijl voor deze kleine groep zulke contacten van grote betekenis zijn. Ze kunnen het verschil maken tussen herstel en terugval.”

Vrijwilligers blijken een kwetsbare schakel in de nazorg, terwijl zij binnen de inrichting juist goed werk kunnen doen, aldus de onder­zoekers. Kerken zijn vrijwel onbekend met de nazorg die aan ex-gedetineerden kan worden verleend.

Er is te weinig structuur in de nazorg aan ex-gedetineerden, stelde Wim van Ree, diaconaal consulent in Zwolle, maandag. Het diaconaal platform zou een uitgelezen structuur kunnen bieden om alles wat zich binnen en buiten de muren met zorg bezighoudt in zich te verenigen. „Het diaconaal platform is dan de verbinding met de formele hulpverlening en de vrijwilligers die religieus geïnspireerde nazorg leveren. Maar vaak schort het aan onderlinge communicatie.”

Knelpunten

Betrokkenheid op gevangenen en de nazorg aan ex-gedetineerden behoort tot „het wezen van de kerk”, zei prof. dr. H. Noordegraaf, bijzonder hoogleraar diaconaat aan de PThU Groningen, maandag. Door allerlei knelpunten functioneert dat echter gebrekkig, stelde hij in een reactie op het onder­zoeksrapport. „Vanwege tijdsdruk speelt de justitiepredikant geen rol in de netwerk­vorming. In Zwolle leidt dat tot een functieverdeling tussen het werk binnen en buiten de muren. Wel zoekt de justitiepredikant incidenteel contact met de nazorggroep, met lokale kerken en met landelijke vrijwilligersorganisaties zoals Gevangenzorg Nederland.”

Verder blijkt dat Kerken met Stip in Zwolle niet functioneert als een gastvrije plek waar ex-gedetineerden een geestelijk dak boven het hoofd vinden, aldus het onderzoek. Kerken met Stip is een vereniging waarin het protestantse en het rooms-katholieke justitiepastoraat en verschillende kerken met elkaar samenwerken ten behoeve van ex-gedetineerden.