Momenteel moet voorganger Vitaly Tsjitsjmarev iedere week op het politiebureau verschijnen. Als hij zonder toestemming zijn woonplaats Minsk verlaat, gaat hij linea recta terug naar de gevangenis. En de agenten zijn op de hoogte van alle afspraken in zijn agenda. Ze mogen zelfs naar zijn huis komen om te controleren of hij er echt is. Volgens het boekje gaat dit huisarrest duren tot 2024. Toch voelt de voorganger zich vrij. „De voorwaarden zijn ongemakkelijk, maar niet heel zwaar.”

Eigenlijk had hij niet verwacht dat hij nu thuis zou zijn, vertelt de 47-jarige pastor in een interview met CNE.news. Een paar maanden geleden vreesde hij nog dat hij lang vast zou zitten. Toch werd hij op 11 november vrijgelaten en kan hij zijn bediening in relatieve vrijheid voortzetten. Zolang hij in de stad Minsk blijft, is alles in orde.

De Wit-Russische pastor ziet het als een wonder van God dat hij weer bij zijn familie terug is. Na zeven maanden gevangenis werd hij in een paar uur vrijgelaten. „Gewoonlijk duren zulke rechtszaken twee dagen. De mijne was in een paar uur voorbij. Ik kon mijn oren niet geloven toen ik hoorde dat ik naar huis mocht. Ik denk dat je mijn gevoel kunt vergelijken met dat van Petrus in de Bijbel toen een engel hem uit de gevangenis bevrijdde. Het voelde als een droom”, zegt hij.

De controversiële verkiezing van de Wit-Russische president Aleksandr Loekasjenko in 2020 veranderde het leven van de voorganger drastisch. Na de omstreden stemming beweerde de oppositie dat de verkiezingen bol stonden van fraude. In het hele land braken protesten uit.

Ook Tsjitsjmarev ging de straat op in een zogenaamde vredesmars van de vakbond waartoe hij behoorde. Maar het ging hem om meer dan politiek. „Voor mij was de belangrijkste reden dat de marsen de mogelijkheid boden om mensen over het Evangelie te vertellen. Ik ontmoette ook verschillende oude bekenden. Sommigen van hen zijn nu teruggekeerd naar de kerk”, zegt hij. Tsjitsjmarev kan echter niet veel meer vertellen over de politieke marsen en hun doel, uit angst dat hij opnieuw zal worden aangehouden.

Zondig

In de marsen uitte Tsjitsjmarev niet alleen burgerlijke kritiek op de autoriteiten. „Ik zei dat het optreden van de regering tegen de protesten zondig was. Die kritiek leidde tot druk van de overheid”, herinnert hij zich. Toch ontkent hij nadrukkelijk dat zijn arrestatie een beperking van geloofsvrijheid was.

Tegelijkertijd ervoer de voorganger in de periode tussen de marsen en zijn arrestatie veel stress. „Ik vroeg me niet af of ze voor mij zouden komen”, zegt hij, „maar alleen wanneer.” Twee jaar lang gebeurde er niets. De Wit-Russische autoriteiten moesten nog een manier vinden om de wet zo te interpreteren dat deelname aan de vredesmarsen illegaal werd, verklaart Tsjitsjmarev.

Maar onvermijdelijk werd er in april 2022 op de deur geklopt. Tsjitsjmarev was alleen met zijn dochter thuis. De politie vertelde de pastor dat hij onder arrest stond voor de gebeurtenissen in 2020. Zijn dochter was verbijsterd, maar de voorganger moest mee naar een gebouw van de Wit-Russische geheime dienst KGB. Daar werd hij overspoeld met vragen.

Kinderoffers

In de opmerkingen van het gevangenispersoneel herkende de voorganger oude Sovjetroddels over baptisten. Er werd bijvoorbeeld gefluisterd dat deze christenen kinderen offerden en geld stalen van mensen. Tsjitsjmarev glimlacht. „Gelukkig veranderden die opvattingen toen de bewakers me in het echt zagen en me vragen konden stellen.” Over het algemeen vindt de pastor dat hij door de autoriteiten heel redelijk is behandeld, zegt hij.

Ondertussen maakte zijn gezin een moeilijke tijd door. Echtgenote Svetlana zette haar huishouden voort zoals ze gewend was. Tegelijkertijd woog de onzekerheid over wat er gebeurd was en hoe lang haar man weg zal zijn zwaar op haar. Volgens Tsjitsjmarev zegt ze nu dat ze deze periode alleen heeft overleefd omdat ze gebedsbijeenkomsten bijwoonde. „Ze bad heel vaak en erkent nu dat ze zonder God deze tijd niet had kunnen doorstaan.”

Bijbel

Zeven maanden lang zat Tsjitsjmarev in de gevangenis. Toch klaagt hij niet. Terugkijkend zegt hij dat zijn periode in hechtenis zelfs een gezegende tijd was.

De eerste tien dagen van zijn detentie zat de pastoor opgesloten in een cel met zes andere gevangenen. Zijn vrouw wilde hem een Bijbel geven, maar haar verzoek werd afgewezen. Dat weerhield de pastoor er echter niet van om het Evangelie te delen met de andere gedetineerden. „Ik was dominee, psycholoog en gezinscoach tegelijk.”

Verrassend genoeg leidden zijn acties niet tot consequenties. Het kon de bewakers niet echt schelen wat er in de cellen gebeurde, herinnert de voorganger zich. „Zolang we ons niet misdroegen, konden we doen wat we wilden. Dat betekende dat ik met andere mensen over mijn geloof kon praten en zelfs het avondmaal kon vieren als het Pasen was.”

In de tweede gevangenis waar de pastor was opgesloten, verbleef hij met vijftien anderen op 18 vierkante meter. Daar kreeg hij van een van zijn medegevangenen een Bijbel.

Pastor Tsjitsjmarev ervaart dat zijn tijd in de gevangenis hem dichter bij God heeft gebracht. „Toen ik werd opgesloten, vroeg ik God niet waarom ik daar zat, maar wat het doel ervan was. En God antwoordde door mij de vruchten van mijn pastorale werk in de gevangenis te laten zien.”

Eens vroeg een jongeman aan Tsjitsjmarev Wie God was. Nu ziet de pastor die gebeurtenis als een wonder. „Op het moment dat ik bad waarom ik gevangenzat, stuurde God deze man. Toen wist ik de reden.”

Kerkdienst

Op een ander ogenblik droomde pastor Tsjitsjmarev over een van zijn medegevangenen. De volgende dag vertelde hij die persoon dat God hem iets had laten zien over een belofte die deze gevangene had gedaan. „Hij was verbaasd dat ik het wist, want hij had het nooit aan iemand verteld”, zegt Tsjitsjmarev. Als gevolg daarvan begon de man de Bijbel te lezen en stelde hij vragen aan de voorganger. De twee wisselen nog steeds brieven uit.

Hoewel nog geen van de mensen die hij in de gevangenis ontmoette een kerkdienst heeft bijgewoond, heeft pastor Tsjitsjmarev goede hoop dat dat op een dag wel zal gebeuren. „Het is moeilijk te zeggen of ze nu gelovig zijn. Maar ze vragen om gebed. En als ze zo geïnteresseerd zijn als ze zeggen, zullen ze onvermijdelijk naar de kerk komen.”