De bewindsman besloot begin december tot uitwerking van Europese regels die ruimer waren dan de eisen. Verschillende verplichtingen op het gebied van bufferstroken wilde de minister harmoniseren. Hij meldde dat boeren niet vanaf 1 januari 2023, maar pas vanaf een jaar later een strook van drie meter naast slootkanten niet mogen bemesten. Ook een regel over vanggewassen zou nog niet dit jaar ingaan.

De minister hield bij de uitwerking van de regels ook rekening met de agrarische bedrijfpraktijk. De Kamer had hem hier expliciet om gevraagd. In oktober werd een motie van CU, CDA en VVD aangenomen waarin stond dat „voor veel boeren, en zeker akkerbouwers” 2023 de facto al begonnen was. Dit omdat de eerste gewassen alweer gezaaid waren en bouwplannen, contracten en samenwerkingsovereenkomsten voor dit jaar al waren vastgesteld. Alleen PvdD, PvdA, GL, D66 en DENK stemden tegen; de andere vijftien fracties waren voor.

Niet verwonderlijk waren het dan ook Kamerleden van de eerstgenoemde fracties die kritiek uitten op Adema’s keuze om de regels soepeler uit te werken. Voor Adema, en ook voor de Kamer, zal nog helderder dan eerder zijn dat buiten de lijntjes van de Brusselse regels kleuren risico’s heeft.

Toch is een herhaling van de gang van zaken niet uitgesloten. Nederland hád de Europese Commissie namelijk al op hoofdlijnen laten weten welke uitwerking er begin december aan kwam. Maar Brussel geeft vooraf nooit zekerheid of het daarmee akkoord is, zei Adema in het debat. Iedere uitwerking van regels die niet één-op-één de Brusselse eisen volgt, kan er dan ook voor zorgen dat Brussel Nederland terugfluit.

Adema kon niet garanderen dat de kou uit de lucht is, nu hij vrijdag zijn brief van begin december herzag. Bufferstroken mogen nu vanaf 1 maart niet worden bemest; dat is alsnog twee maanden later dan Brussel wil. De minister zei wel dat hij gerust genoeg was om de nieuwe brief afgelopen vrijdag naar buiten te brengen en naar de Commissie te sturen.

Doldwaas

D66-Kamerlid Tjeerd de Groot is er niet gerust op dat Brussel akkoord is met het huidige voorstel. Boeren hebben nu de mogelijkheid om tussen 16 februari en 1 maart ook de bufferstroken nog te bemesten. „De minister erkent dus dat het mogelijk is om dertien doldwaze mestuitrijdagen te organiseren”, aldus De Groot. „U loopt opnieuw het risico dat u hier met de vingers tussen de deur komt. U heeft opnieuw een geitenpaadje gekozen. En heel Brussel kijkt met u mee, dat kan ik u verzekeren.”

Gevraagd naar een vergoeding voor boeren voor de bufferstroken zei Adema dat agrariërs in het kader van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) van de EU een vergoeding kunnen aanvragen voor bufferstroken.

In het debat bood Adema boeren en de Kamer zijn excuses aan. De minister kreeg veel vragen over het feit dat hij de Kamer niet informeerde nadat hij een alarmerende brief van Eurocommisaris Sinkevicius ontving. Die brief kwam op 19 december binnen. Daarin schrijft de Commissaris dat als Nederland niet voldoet aan de voorwaarden in de derogatiebeschikking, inclusief het tijdpad, de beschikking niet meer gebruikt kan worden om extra mest uit te laten rijden.

Op 20 december, toen de minister de brief nog niet had gelezen, zei hij in de Kamer dat Nederland intensief in gesprek was met de Commissie, maar dat er „wat ons betreft op dit moment geen reden tot grote zorg” was. Nadat hij later die dag de brief van Sinkevicius had gelezen, had hij de Kamer moeten informeren, zei Adema.

De PVV kondigde aan deze donderdag met een motie van wantrouwen te komen. Naar verwachting zullen niet meer dan enkele partijen die steunen; fracties als GL en PvdA doen dat vermoedelijk niet. Wel zullen deze partijen, die Adema toch al kritisch volgden, dat in de toekomst waarschijnlijk nog wat extra kritisch doen.