Sinds twee weken gaat Nederland gebukt onder een hevige griepepidemie. Honderdduizenden mensen raken in korte tijd besmet. Voor de meesten is het virus vrij onschuldig. Maar ouderen en zwakken moeten oppassen. Voor hen kan een infectie met influenza dodelijk aflopen, vooral als die gepaard gaat met problemen zoals een longontsteking.

Over dat laatste luidde de Groningse intensivist prof. Peter van der Voort dinsdag tegen RTL Nieuws de noodklok. „Wij zien indrukwekkend veel bacteriële longontstekingen als complicatie bovenop de griep. Dat zie je altijd wel als er een griepepidemie is, maar het valt op dat het dit jaar wel uitzonderlijk veel is.”

Van der Voort merkt dat er nu ook relatief gezonde, jonge mensen een dodelijke longontsteking krijgen. „Helaas hebben wij de afgelopen weken verschillende van dit soort patiënten zien overlijden. Dat raakt ons allemaal.”

De Groningse intensivist roept mensen op alert te zijn. „Griep moet na een paar dagen overgaan. Maar als de koorts aanhoudt, of als het eerst beter gaat maar je gezondheid daarna toch opeens weer verslechtert, ga dan naar de huisarts.”

Grote getallen

Prof. dr. Iwan van der Horst, intensivist bij het Maastricht UMC+ en voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care, herkent dat relatief veel patiënten een longontsteking over een virusinfectie krijgen. „Het zijn er landelijk meer dan normaal, maar zeker geen tientallen per intensive care”, zegt hij woensdag desgevraagd. „Vermoedelijk is de situatie in het Groningse ziekenhuis wat erger dan gemiddeld.”

Ook dr. Leon van den Toorn, longarts bij het Erasmus MC en voorzitter van longartsenvereniging NVALT, ziet opvallend veel grieppatiënten met een longontsteking erbij. Het gaat vooral om mensen met een zwakke weerstand, verklaart hij woensdag. Zoals ouderen met een onderliggende aandoening aan het hart of de lever.

Zijn de griepvarianten die nu rondgaan ziekmakender dan in eerdere jaren? Van den Toorn betwijfelt dat. Het hoge aantal patiënten met een longontsteking wijt hij eerder aan de „wet van de grote getallen”. Oftewel: nu heel veel mensen tegelijk griep oplopen, zijn er ook meerderen die ernstig ziek raken of er een longontsteking bij krijgen.

Dat nu „half Nederland” griep heeft, verklaart volgens de longarts ook waarom er de afgelopen weken een aantal jonge mensen aan een griepinfectie bezweek – iets wat uitzonderlijk is.

Of het griepvirus harder toeslaat dan gebruikelijk voor deze tijd van het jaar, durven Van den Toorn en ic-arts Van der Horst niet te zeggen. Laatstgenoemde: „Het valt nu op omdat er de voorgaande twee jaar nauwelijks grieppatiënten waren. Het lijkt een serieus griepseizoen te worden. Maar het is nog te vroeg om te concluderen dat er meer zieken zijn dan in de jaren voor de coronacrisis. Het kan zijn dat er nu een piek is en de curve straks weer daalt.”

Openhartoperaties

Griep, corona en andere virussen zorgen volgens het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding ervoor dat het in ziekenhuizen erg druk is. „Op de verpleegafdelingen in bijna het hele land staat de continuïteit van zorg onder (hoge) druk”, meldde de organisatie dinsdag op haar website.

Longarts Van den Toorn bevestigt dat. Op een aantal verpleeg- en spoedeisendehulpafdelingen is het volgens hem zo druk dat patiënten elders moeten worden ondergebracht. „Bij sommige ziekenhuizen komt het water tot aan de lippen. De afgelopen week heb ik daarover meerdere signalen ontvangen.” Ook komt het voor dat ziekenhuizen planbare zorg een paar weken uitstellen. Volgens de longarts hoeft dat geen verstrekkende gevolgen voor de patiënt te hebben.

Op de intensive cares is het volgens intensivist Van der Horst nog niet zo hectisch dat bijvoorbeeld openhartoperaties moeten worden uitgesteld om bedden vrij te houden. Ook gebeurt het volgens hem slechts zelden dat ziekenhuizen patiënten naar elders moeten overplaatsen.

Mondkapje

Met het oog op de kwetsbaren roept Van den Toorn mensen op „verstandig” om te gaan met het virus. „Blijf thuis als je klachten hebt of doe een mondkapje op. Schud geen handen. Let op als je in de buurt van een kwetsbaar familielid bent.”

Ic-arts Van der Horst vindt het vooralsnog niet nodig dat de overheid extra maatregelen invoert om de verspreiding van virussen te remmen. Wel vindt hij het belangrijk dat mensen zich aan de basisregels houden. „Als je klachten hebt, is het verstandig om afstand te houden en geen kwetsbaren te bezoeken. Aan de andere kant kun je prima met een loopneus blijven werken.” Het is volgens hem zoeken naar de balans tussen strenge regels en geen maatregelen. Hij adviseert het kabinet deze winter daarover na te denken en de balans op te maken.