Jiang Zemin gaf China weer aanzien
De Chinese oud-president Jiang Zemin is overleden. Hij bezweek aan leukemie en orgaanfalen, meldden diverse Chinese staatsmedia woensdag.
In juli 2011 onderbrak de Hongkongse nieuwszender ATV al eens een uitzending om de dood van Jiang te melden. Vanwege een ziekenhuisopname ontbrak hij bij de viering van het 90-jarig jubileum van de Chinese Communistische partij. Enkele uren later moest de tv-zender door het stof.
Jiang was tussen 1993 en 2003 president van de Volksrepubliek China. Jiang werd al secretaris-generaal in 1989, vlak na de bloedig neergeslagen protesten op het Tiananmenplein. Een jaar na zijn aantreden noemde hij de gebeurtenissen een „storm in een glas water”. Hij zei geen spijt te hebben van de „krachtige maatregelen” die China toen nam, anders zou „de gehele hoofdstad van de Volksrepubliek China in chaos zijn gedompeld”.
Jiang nam het stokje over van economisch hervormer Deng Xiaoping. Onder zijn leiderschap maakte China een grote economische groei door en verbeterde de relatie met de internationale gemeenschap. Jiang haalde de Olympische Spelen naar Peking en maakte het land deel van de Wereldhandelsorganisatie. Tijdens zijn presidentschap kwamen Hongkong (1997) en Macao (1999) weer terug bij China.
Onder Jiangs bewind leek het erop dat China zijn houding ten opzichte van de kerk zou versoepelen en niet-geregistreerde kerken meer speelruimte zouden krijgen. Maar in de praktijk viel dat tegen. In een rede in 2001 zei de president dat religie niet toegestaan mag worden „wanneer zij zich keert tegen de richting van de Communistische Partij of wanneer zij de nationale en etnische eenheid vernietigt”. In diezelfde rede bepleitte hij een strengere controle op godsdienstige praktijken.
Twee jaar ervoor deed China, mede door toedoen van Jiang, de spirituele sekte Falun Gong in de ban en vervolgde duizenden aanhangers. In meerdere landen, waaronder Nederland, probeerden aanhangers de oud-president voor de rechter te brengen vanwege volkerenmoord en martelingen. Overigens zonder succes.
Chinese politici hebben de naam saai en stijf te zijn, maar van Jiang kan dat niet worden gezegd. Hij stond bekend als een uitbundig figuur die piano speelde en graag zong. Toen de Russische president Boris Jeltsin in 1997 naar China kwam, zong Jiang tijdens het banket een bekend Russisch lied en danste na het eten met Jeltsins dochter.
Opvallend was dat de machtsoverdracht in 2003 aan opvolger Hu Jintao vreedzaam verliep. Overigens bleef Jiang nog tot 2004 aan als legerleider en was hij nog jaren na zijn presidentschap invloedrijk binnen de partij.
Jiang leidde de laatste jaren een teruggetrokken leven. Hij was in 2019 voor het laatst op televisie bij de viering van het 70-jarige bestaan van de Volksrepubliek. De vlaggen in China hangen halfstok als eerbetoon.
Zijn opvolger Hu Jintao en de huidige president Xi Jinping zullen zijn begrafenis bijwonen. Buitenlandse regeringsleiders zijn niet uitgenodigd.