De vraag naar zinvol werk is van alle tijden
Hedendaagse vragen bekijken door de ogen van filosofen uit het verleden, daar zal niet iedereen direct warm voor lopen. De podcast ”DiepZinnig” laat zien dat zo’n insteek tegelijkertijd diepgravend en laagdrempelig kan zijn.
In de tweede aflevering van de eerder dit voorjaar gestarte podcast staat het werk van techniekfilosoof Henk van Riessen (1911-2000) centraal. Aan de hand van zijn gedachtegoed wil presentator Rosa Douma de vraag wat zinvol werk is proberen te beantwoorden.
Werk, roeping en zingeving zijn thema’s waar twintigers en dertigers zich bovenmatig mee bezighouden. Douma en haar medepresentator Matteo van den Brink zien dat niet alleen in hun omgeving, maar ook bij zichzelf. Filosoof en Van Riessen-kenner Jan van der Stoep, die in de uitzending te gast is, bevestigt dat.
Van Riessen zet deze zoekers weer met beide benen op de grond. We zijn ons werk te belangrijk gaan vinden, meent hij op grond van observaties en onderzoek. Juist ambachtelijk werk zouden we moeten waarderen.
Het belang van handwerk illustreert Van der Stoep aan de hand van de dagelijkse bezigheden van een onderhoudsmonteur. In het werk van deze persoon, dat bol staat van probleemoplossing, ontzorgen en creativiteit, ziet hij een continue interactie tussen hoofd, hart en handen.
De huidige roep om herwaardering van het mbo, in een tijd dat vakmensen steeds schaarser worden, is maar een van de zaken die Van der Stoep aangrijpt om de tijdloosheid van Van Riessens werk te laten zien. „Hij zou daar heel positief over zijn. Dat zijn de mensen die we nodig hebben in de samenleving.”
Van Riessen is kritisch op de gedachte dat zingeving voort moet komen uit werk. Wees niet bang om ergens in te stappen omdat je denkt dat het niet het perfecte is, geeft Van der Stoep bij monde van zijn leermeester de luisteraar mee.
Veel christenen vinden het moeilijk de koppeling te maken tussen de zondag en de maandag, stelt Van der Stoep. Van Riessen roept op tot een ontspannen houding en ziet, zich beroepend op de laatste verzen van Genesis 1, alle werk als roeping. De mens is geroepen om de schepping tot ontwikkeling en tot bloei te brengen. En dan gaat het niet alleen over betaald werk, maar ook over vrijwilligerswerk en de zorg voor het gezin.
Tijdens het werk is het belangrijk dat werknemers de vrijheid hebben om op hun eigen manier aan hun roeping gestalte te geven. Dat staat haaks op de huidige trend om mensen elk eigen initiatief uit handen te nemen, zegt Van der Stoep. Een pakketbezorger moet zich houden aan zijn route, een verpleegkundige moet iedere handeling registreren.
Werknemers weten vaak zelf het beste wat passend is. Dit wordt genegeerd als je hun handelingsruimte inperkt, waarmee iets van het mens-zijn en de creativiteit verloren gaat. Dat heeft niet alleen zijn weerslag op het welbevinden, maar ook op het werk zelf.
”DiepZinnig” is een initiatief van de Theologische Universiteit Utrecht en de Stichting voor Christelijke Filosofie. In elke aflevering staat slechts één vraag centraal, waardoor de lijn goed vast te houden is. Doordat presentator Rosa Douma –bijgestaan door Van den Brink– haar gast steeds weer vraagt een verbinding te maken met het heden, blijft het thema voortdurend relevant.
Dat alles maakt ”DiepZinnig” een echte aanrader. Niet alleen voor mensen die al heel wat bagage met zich meedragen, maar zeker ook voor personen die geen universitaire opleiding hebben genoten, maar wel een onstilbare nieuwsgierigheid en ook behoefte aan duiding hebben.
Vast onderdeel van elke aflevering is een minicollege. Daarin zet de gast het leven en werk van de filosoof die die keer in de schijnwerpers staat in een paar minuten helder en treffend uiteen.
Het aanbod in ”DiepZinnig” is divers, met oog voor zowel bekende als onbekende filosofen. Zo is er een aflevering over de in Auschwitz omgekomen Joodse non Edith Stein, die over de zin van het lijden gaat. Ook de bekende theoloog Dietrich Bonhoeffer kwam al voorbij. Aan de hand van zijn gedachtegoed staat de vraag centraal wanneer een christen in verzet moet komen.
