„Help! Koud water”: Nieuwe-Tonge herdenkt watersnood

Het is muisstil in de hervormde kerk van Nieuwe-Tonge als negentig namen worden voorgelezen. En negentig leeftijden. Oud en jong. Negentig inwoners kwamen om tijdens de watersnood van 1953.

Het was woensdag 64 jaar geleden. En daarom klinkt die lange, lange rij door de dorpskerk. Een vrouw slaat haar arm om haar man heen. Anderen buigen stil het hoofd. De wonden, de littekens gingen nooit meer weg.

Sommige inwoners werden in hun slaap verrast. Anderen verdronken toen ze probeerden te vluchten. Het water vaagde huizen weg, vaagde levens weg, hele gezinnen soms. Het sloeg verraderlijk toe nadat de dijken waren bezweken onder het gezamenlijk geweld van storm en springtij. Nieuwe-Tonge staat er elk jaar bij stil.

A. K. Guijt-Holleman vertelt hoe vorig jaar het monument in Dirksland, waar Nieuwe-Tongenaren in 1953 tijdelijk werden begraven, en de zonnewijzer die Nieuwe-Tonge schonk, zijn herontdekt en opgeknapt.

Ds. B. J. van Assen mediteert over Psalm 90: „Leer ons alzo onze dagen tellen...” „Ons mensenleven is kwetsbaar. We zijn dankbaar voor de Deltawerken, maar die kunnen geen volledige garantie bieden.”

De psalm spreekt over zeventig jaren of, zo wij zeer sterk zijn, tachtig jaren, maar velen die in de rampnacht omkwamen, hadden die leeftijd nog niet bereikt, zegt de hervormde predikant. „Te midden van het verdriet van 1953 is het de vraag of de ramp ons wijzer heeft gemaakt. Een wijs hart is dat je je dagen telt: hoeveel dagen ben ik bezig geweest God, mijn Schepper, beter te leren kennen? Hoeveel dagen heb ik bij Hem mogen schuilen?

Sommigen konden in 1953 en daarna niet meer geloven. Anderen werden wonderlijk bewaard en vonden de weg tot God. Hoort u de roepstem die van iedere ramp uitgaat? God zond Zijn Zoon om ons van de eeuwige ramp te redden. De golven van Gods oordeel zijn over Hem heen gegaan. Die wilde Hij opvangen voor ieder die in Hem gelooft. Dat alleen geeft rust en bescherming. De ramp herdenken heeft juist dan zin als het ons tot God brengt. God geve het ons allemaal.”

Droef Adagio

Basisschoolkinderen maakten gedichten. „De dijken breken. Veel huizen stromen vol. Dood”, schreef Sophie van der Waal. „Help! Koud water”, leest Anne-Lotte de Geus voor. „Ze renden snel naar boven, anders zouden ze verdrinken.” Maar toen... „Opeens kwam er een boot.” Zo werden honderden gered.

Psalm 93 klinkt: „Het siddert al op ’t woedend stroomgedruis.” Maar ook: „Uw macht is groot, Uw trouw zal nooit vergaan.” Projectkoor Nieuwe-Tonge ondersteunt de samenzang met bovenstem en zingt daarna ”Amazing grace” en ”Abide with me”.

En dan komen de namen; al die namen. Droef klinkt het Adagio van Telemann door de oude kerk van het geteisterde dorp. Bachs ”Bist du bei mir” is het uitleidende orgelspel.

Een lange, stille stoet –brandweerlieden voorop– loopt naar het monument. Via een bouwterrein, door water, slik en zand. Net als toen.

Het gedenkteken staat op het Finlandplein. De naam herinnert aan de Scandinavische landen die het rampgebied noodwoningen schonken. Han Pétri vervaardigde het beeld van een man die worstelt in de golven; het werd op 26 mei 1961 onthuld. Het programmablad van deze avond toont zijn eerste ontwerp, nog heftiger. Té heftig was het toen, na acht jaar. Er kwam een ander beeld.

Ongelijke strijd

Op het monument staat Psalm 93:4: „Doch de Heere in de hoogte is geweldiger dan het bruisen van grote wateren.” Opnieuw klinken gedichten. Charline: „Je moest alles geven voor redding van je leven...” Melanie: „De mensen moesten huilen van verdriet... We moesten echt hard vluchten... Ook mijn moeders oma was overleden.”

Een trompet blaast The Last Post. Dan is het een minuut stil.

Wethouder F. J. Tollenaar (SGP) legt een krans, samen met een jonge dorpsbewoner. En hij schildert de situatie van toen, „de ongelijke strijd tegen de kolkende watermassa”, de grote ravage, de geleden verliezen, de inzet van hulpverleners, de saamhorigheid tijdens de wederopbouw. „De watersnood zal ook in de toekomst niet uit het geheugen gewist worden.”

Herdenking watersnood 1953

- Woensdagochtend had de jaarlijkse herdenking naast het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk plaats. Na afloop werd het symposium ”Verhalen over water” gehouden. Het museum houdt zaterdag de jaarlijkse open dag.

- Herdenkingen van de watersnood van 1953 waren er woensdag ook in Kruiningen, Nieuwerkerk, Oosterland, Sirjansland, Den Bommel, Oude-Tonge, Stellendam en op de begraafplaats van Ouwerkerk. Zaterdag was er reeds een plechtigheid bij het monument bij Numansdorp, de zwaarst getroffen gemeente in de Hoeksche Waard.

- Mannenkoor Ethan houdt zaterdag in Yerseke zijn jaarlijkse herdenkingszangavond.

- Streekmuseum Sommelsdijk houdt tot 4 maart een expositie met niet eerder getoond materiaal. Streekarchivaris J. Both houdt er op 8 en 22 februari een lezing. Het recent uitgebrachte tijdschrift De Ramp op Goeree-Overflakkee is er te koop.

- Tot zaterdag en van 8 tot 11 februari is in Streekmuseum De Meestoof in Sint Annaland een expositie te zien van kunst die aan de watersnood herinnert.

- Museum Het Land van Strijen houdt vanaf vrijdag de jaarlijkse fototentoonstelling ”Dorp in het water.”

„Help! Koud water”: Nieuwe-Tonge herdenkt watersnood

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?