In 2002 strandde een eerdere aanklacht tegen Pinochet nadat de hoge raad moest concluderen dat gezien de afgenomen geestelijke vermogens van de ex-generaal diens berechting niet langer mogelijk was.

Het laatste vonnis van de opperrechters volgt op verschillende voorvallen die er op wijzen dat Augusto Pinochet nog zeer goed bij de tijd is. Groot opzien baarde een vraaggesprek dat Pinochet toestond aan een Amerikaans televisiestation, waarin hij honderduit verhaalde over het verleden en zijn huidige juridische problemen. Ook is de thans 89-jarige Pinochet meerdere malen gesignaleerd in boekwinkels waar hij lang rondsnuffelde om aanwinsten te vinden voor zijn omvangrijke persoonlijke bibliotheek van ruim 100.000 exemplaren. Eveneens is gebleken dat Pinochet tot voor enkele maanden zijn boekhouders en bankiers in Chili en de Verenigde Staten persoonlijk van gedetailleerde instructies voorzag inzake het beheer van zijn aanzienlijke vermogen.

Onderzoeksrechter Juan Guzman, die verschillende malen Pinochet thuis verhoorde, oordeelde dat de gewezen machthebber geenszins dementeert en heel goed in staat is om advocaten te instrueren zodat deze zijn belangen op een deugdelijke manier kunnen behartigen. Wanneer dat niet het geval zou zijn, bepaalt de Chileense wetgeving dat een verdachte niet voor de rechter kan komen. Zelfs het kleine infarct dat Pinochet een maand geleden in het militaire ziekenhuis deed belanden -daags voordat Guzman zijn bevindingen omtrent diens mentale toestand zou openbaren- deed de rechter niet van gedachten veranderen.

Woensdag is Augusto Pinochet formeel op de hoogte gebracht van het laatste vonnis en van het feit dat hij vanaf nu officieel in staat van beschuldiging is gesteld en daardoor als verdachte in een strafproces te boek staat. Dat houdt onder meer in dat Pinochet zich later deze week op het politiebureau moet melden om daar zijn vingerafdrukken achter te laten. Ook zal men een politiefoto, compleet met identificatiebord, van hem nemen.

Het is precies deze boevenfoto die Pinochet en zijn talrijke advocaten jarenlang hebben proberen te vermijden. Het zal ongetwijfeld de foto blijken waarmee de oud-dictator de geschiedenis zal ingaan - ongeacht de uitkomst van het proces tegen hem. Rechter Guzman zal nog deze week bepalen of Pinochet het strafproces onder huisarrest mag afwachten.

De voormalige sterke man van Chili, wiens wil tot voor enkele jaren nog wet was en die ooit verklaarde dat er in zijn land geen blaadje in de wind trilde zonder dat hij er weet van had en er toestemming voor had verleend, is thans gereduceerd tot een eenzame ziel die eerder medelijden dan kwaadheid opwekt.

De huidige aanklacht tegen Pinochet behelst zijn rol in de zogeheten Operatie Condor, waarmee de Zuid-Amerikaanse dictaturen in de jaren zeventig van de vorige eeuw elkaars dissidenten vervolgden en deden verdwijnen. De rechter moet bepalen wat Pinochets rol is geweest bij negen ontvoeringen en één moord. Zoals gebruikelijk houdt de voormalige heerser vol dat deze misdaden het werk zijn geweest van ongedisciplineerde officieren van lagere rang die onder eigen verantwoordelijkheid handelden.

De eerste aanklacht die dadelijk tijdens het strafproces ter sprake zal komen, betreft de moord op Pinochets voorganger als landmachtcommandant, generaal Carlos Prats, en diens echtgenote in de Argentijnse hoofdstad Buenos Aires. De moordaanslag had plaats op 30 september 1974 -amper een jaar nadat Pinochet de macht had gegrepen- en was het werk van de Chileense geheime politie (DINA).

Voormalig DINA-directeur Manuel Contreras, die voor mensenrechtenschendingen is veroordeeld tot vijftien jaar gevangenisstraf, verklaarde bij herhaling dat Pinochet hem bevel had gegeven om de naar Argentinië gevluchte Prats te liquideren. Generaal Prats was een tegenstander van de putsch en stak zijn kritiek op de misdragingen van zijn opvolger niet onder stoelen of banken.

Meer nog dan literaire uitstapjes, heldere vraaggesprekken en financiële instructies, draagt de vondst van Pinochets onverklaarbare miljoenen bij tot zijn eenzame val. Zijn laatste medestanders, onder wie veel hooggeplaatste officieren in actieve dienst, moesten toegeven dat de reputatie van hun idool danig is besmeurd nadat in de Verenigde Staten geheime en onder valse namen gevoerde bankrekeningen werden aangetroffen met daarop vele miljoenen dollars die aan Pinochet toehoren.

Hoewel niemand betwist dat de voormalige alleenheerser zich nimmer te buiten is gegaan aan extravagante luxe en daardoor een flink deel van zijn generaalssalaris heeft kunnen oppotten, klinkt het verweer van Pinochet dat hij verstandig is geadviseerd omtrent lucratieve beleggingen nogal lachwekkend. Alleen door gedurende bijna twee decennia jaarlijks meer dan 50 procent rente bij te schrijven zou het mogelijk zijn om Pinochets vermogen te rechtvaardigen.

Inmiddels bestaan er talrijke aanwijzingen dat Pinochet zich als president te buiten ging aan reisdeclaraties en ook menigmaal voor persoonlijke doeleinden tapte uit de geheime maar legale fondsen die het staatshoofd naar eigen inzicht mag besteden.

Deze goed gedocumenteerde aanwijzingen verbrijzelden de laatste mythe van de Pinochet-dictatuur dat, wat er ook aan verschrikkingen heeft plaatsgehad, het regime zich louter heeft laten leiden door de belangen van het vaderland.

Het is moeilijk te overschatten welk een diepe indruk Pinochets graaien heeft achtergelaten op Chilenen in het algemeen en op zijn medestanders in het bijzonder. Chili is niet ten onrechte trots op zijn niet-corrupte bestuurders. Schandalen en affaires zijn zeldzaam. Politici en bestuurders mogen in de ogen van de bevolking soms incapabel lijken, in de traditie van het land horen zij in elk geval niet corrupt te zijn. Pinochets onverklaarbare miljoenen deden hem uiteindelijk de das om.