In de VS is de procureur-generaal de hoogste wetshandhaver van een staat en de Secretary of State de belangrijkste functionaris binnen het ambtenarenapparaat. Beide worden elke vier jaar opnieuw gekozen. Alleen in de staat Vermont zit de procureur-generaal twee jaar. Dit jaar wordt er in dertig staten gestemd voor deze functie.

De aanduiding ”Secretary of state” is enigszins misleidend. De term wordt ook gebruikt voor de minister van Buitenlandse Zaken van de VS. Een Secretary of State in de afzonderlijke staten houdt zich echter niet met het beleid over de grenzen bezig. Het is de naam voor een hoge ambtenaar die verantwoordelijk is voor een aantal overheidsdiensten.

Abortusverbod

In de meeste staten houdt de Secretary of State ook toezicht op het verloop van de verkiezingen en het tellen van de stemmen. Twee eeuwen lang werd de functie van Secretary of State als tamelijk onbeduidend en suffig gezien. Dat veranderde na de onrust over de stembusuitslag bij de presidentsverkiezingen van 2020. De Secretary of State heeft een cruciale rol bij het vaststellen van de verkiezingsuitslag in een staat. Zowel Democraten als Repulikeinen hebben nu meer dan gewone interesse voor de nieuwe Secretary’s of State.

De functie van procureur-generaal stond altijd al in de belangstelling. Het zijn de procureurs-generaal die beslissen of ze een abortusverbod afdwingen in een staat of dat ze een rechtszaak aanspannen tegen de regering van president Joe Biden om het beleid inzake immigratiehervorming, wapenbeheersing en het kwijtschelden van studieleningen te blokkeren.

Hoewel de procureur-generaal gebonden is aan wettelijke regels voor opsporingsambtenaren, kan elke openbaar aanklager binnen die kaders zijn eigen accenten leggen. Zo gaf de huidige vicepresident Kamala Harris in de tijd dat zij als openbaar aanklager in Californië werkte veel aandacht aan discriminatie van vrouwen en was ze soepeler bij drugsdelicten.

Na de stembusstrijd voor Congresleden en gouverneurs zijn de campagnes die kandidaat procureurs voeren daardoor vaak het felst. Republikeinen leggen vaak accenten op ”law and order”. Hun Democratische tegenstanders verwijten hen daarom nogal eens dat ze aansturen op een politiestaat. Omgekeerd vinden Republikeinen dat de Democraten veel te soft zijn op gebied van de bestrijding van kleine criminaliteit door teveel gewicht te geven aan verzachtende omstandigheden uit het verleden van de dader. „Een moeilijke jeugd is een vrijbrief om met je handen aan andersmans spullen te zitten,” spotte een Republikeins politicus toen in de staat Californië Kamal Harris als procuereur-generaal werd gekozen.

Stembussstrijd

„De keus voor een procureur-generaal wordt zelden gemaakt op grond van de juridische bekwaamheden van de kandidaten. De stembusstrijd is ideologisch bepaald”, zegt Rick Hasen, verkiezingsanalist van de University of California. „Het gevaar is dat de functie van openbaar aanklager een politieke functie wordt. Dat schuurt met de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht.”

Democratische kandidaten voor procureur-generaal hebben gezworen de anti-abortuswetten van hun staten niet te handhaven en de toegang tot deze ingreep te beschermen, terwijl hun Republikeinse tegenstanders zich inspannen voor handhaving. Er zijn in verschillende staten ook kandidaten die de verkiezingsleugens van Trump in 2020 omarmen. Zij worden gesteund door de voormalige president.

Dit is het tweede deel in een serie van vijf artikelen over de aanstaande midterms.