Waakhond zeer kritisch over wetsvoorstel aanpak witwassen
De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) is kritisch over een concept wetsvoorstel over de aanpak van witwassen. Volgens de waakhond opent het wetsvoorstel „de deur naar een ongekende massasurveillance van Nederlanders”. Banken reageerden eerder juist blij dat het kabinet meer mogelijkheden wil geven om gegevens uit te wisselen, omdat dit de strijd tegen witwassen effectiever maakt.
In het voorstel is opgenomen dat alle banktransacties van alle Nederlandse rekeninghouders worden gemonitord in één gecentraliseerde database, met gebruik van algoritmes. „Dit betekent een verregaande inbreuk op de bescherming en vertrouwelijkheid van klantgegevens. Het voorgestelde systeem komt in essentie neer op een bancair sleepnet”, aldus de AP in een verklaring.
Volgens de AP kan het systeem ertoe leiden dat „mensen geheel ten onrechte toegang verliezen tot hun bankrekening”.
De waakhond wijst erop dat er al Europese en nationale maatregelen bestaan om witwassen te voorkomen. „Die maken al verregaand inbreuk op de privacy van burgers. De AP heeft al eerder gewezen op de ruime reikwijdte van de Europese witwasmaatregelen. Dit nieuwe, nationale wetsvoorstel kom daar nog eens bovenop.”
De AP heeft de bezwaren geuit bij het ministerie van Financiën en kijkt „of, en zo ja op welke punten” haar advies is overgenomen.
Vijf banken, ING, ABN AMRO, Rabobank, Volksbank en Triodos Bank, richtten in 2020 Transactie Monitoring Nederland (TMNL) op om gezamenlijk op te treden tegen witwassen. Binnen dat samenwerkingsverband zouden de banken ook meer transactiedata willen combineren om ongebruikelijke patronen op te sporen.
Op de kritiek van de AP antwoordt een woordvoerder dat de gegevens die naar TMNL gaan altijd worden ‘gepseudonimiseerd’. Persoonsgegevens worden gecodeerd en zijn zo onherkenbaar, maar met die codes kunnen andere banken wel zien of dezelfde klant bij hen zaken doet.
„Het is TMNL eigenlijk ook helemaal niet te doen om die klantgegevens. Het gaat erom dat TMNL data over ongebruikelijke transacties teruggeeft aan banken, die dan als poortwachter kunnen optreden”, zegt een woordvoerder. Voor het ethisch gebruik van algoritmes is een commissie opgezet binnen het samenwerkingsverband. De NVB wacht verder het precieze wetsvoorstel af om daarop uitgebreid te reageren.
Grote Nederlandse banken kregen de afgelopen jaren miljoenenboetes omdat ze te weinig hadden gedaan om witwassen via hun rekeningen te voorkomen. Ze maken ook veel extra kosten om hun antiwitwascontroles aan te scherpen.
