De verschillen zijn groot, concluderen onderzoekers van Wageningen University & Research (WUR), de Universiteit Utrecht en het Planbureau voor de Leefomgeving.

Dat de wereldwijde grens van stikstofgebruik is bereikt, is al langer bekend. In eerder onderzoek werd echter nog geen rekening gehouden met de regionale verschillen, terwijl stikstof juist een regionaal probleem is. Hoofdonderzoeker Lena Schulte-Uebbing benadrukt dat de landbouwproductie juist veel baat zou hebben bij meer bemesting met stikstof. Zeker in Zuidoost-Azië, Zuid-Amerika en Afrika wordt stikstof onderbenut.

Stikstof is een voedingsstof voor planten. Het zit bijvoorbeeld in kunstmest en dierlijke mest. Dit is goed voor de landbouw, gewassen gaan er hard van groeien. In de natuur kunnen planten juist in verdrukking raken door stikstofneerslag, wat slecht is voor de biodiversiteit. Ook kan stikstof op de akker na een regenbui in sloten en meren belanden en daarmee de waterkwaliteit ernstig naar beneden halen. Door deze diverse problemen noemen de onderzoekers stikstof „een veelkoppig monster”. Maar in onderbemeste landbouwgebieden - zoals in Zuidoost-Azië, Zuid-Amerika en Afrika - kan de bodem juist degraderen en uiteindelijk ongeschikt raken voor voedselproductie, zeggen ze.

„Zeker in het Afrikaanse gebied onder de Sahara zien we echt een tekort aan voedingsstoffen”, vertelt Schulte-Uebbing. „Boeren daar hebben veel minder toegang tot kunstmest, vanwege de prijs en het transport.” Kunstmest is in armere landen vaak duurder dan in Nederland. Ook door de energiecrisis zijn de prijzen over de kop gegaan.

De stikstofverdeling over de wereld moet anders, stelt hoogleraar Wim de Vries, ook betrokken bij het onderzoek. „Om de wereld te voeden zonder de regionale en planetaire stikstofgrenzen te overschrijden, moeten we stikstof in de landbouw veel efficiënter gebruiken. En daarnaast verliezen uit niet-agrarische stikstofbronnen zoals rioolwater of industrie verminderen. Dat vraagt dus om gecoördineerde actie.” Het onderzoek van de wetenschappers is woensdag verschenen in het wetenschappelijke tijdschrift Nature.