Waarom wordt Baudet geschorst?

Kamerleden zijn verplicht om –onder meer– hun nevenfuncties te registreren in het register van de Tweede Kamer. Baudet doet dit echter niet. Het College van integriteit van de Tweede Kamer ontving hierover –opnieuw– een klacht. Het College adviseerde daarop om Baudet voor zeven aaneengesloten dagen te schorsen als Kamerlid, zo werd vorige week bekend. In die periode mag hij alleen meedoen aan stemmingen. De Tweede Kamer stemde dinsdag over de sanctie. In een hoofdelijke stemming keerden alleen de Kamerleden Caroline van der Plas (BBB) en Hans Smolders (Groep-Van Haga) zich tegen de schorsing. De fracties van FVD en PVV verlieten voor de stemming over het voorstel de zaal.

Naast de schorsing krijgt Baudet ook een aanwijzing om de nevenfunctie alsnog te registreren en een berisping omdat hij dit tot nu toe niet gedaan heeft.

Om welke nevenfunctie gaat het?

Baudet is bestuurslid van Amsterdam Media Group bv. Via deze uitgeverij, ook bekend onder de naam Amsterdam Books, zijn diverse boeken van Baudet uitgegeven. De huidige klacht, ingediend op 13 april, gaat om het niet registreren van, en eventuele inkomsten uit deze nevenfunctie. NU.nl meldde eerder dat Baudet in 2020 85.000 euro verdiende met de verkoop van zijn boeken.

Het College kreeg al eerder een klacht over Baudet. Destijds, in november 2021, ging het om het niet registreren van twee andere nevenfuncties: het bestuurslidmaatschap van Forum voor Democratie bv en het directeurschap van THPB Media bv.

Het integriteitscollege adviseerde toen om Baudet te berispen en een aanwijzing te geven om de functies alsnog te registreren, wat de FVD’er tot op heden weigert. Bij de stemming in de Tweede Kamer, op 15 maart van dit jaar, keerden alleen FVD en PVV zich tegen het advies.

Komt een schorsing vaker voor?

Een schorsing van deze duur is niet eerder voorgekomen. De mogelijkheid daartoe bestaat ook nog maar kort: pas sinds 1 april 2021. Op die datum werden de gedragscode voor Tweede Kamerleden en de bijbehorende regeling voor toezicht en handhaving van kracht. Ook ging het integriteitscollege toen van start.

Daarvoor kon een Kamerlid alleen voor één dag worden uitgesloten. Dat is in 1950 voor het laatst gebeurd, aldus parlementair historicus Bert van den Braak.

Zoals genoemd is het College niet meteen bij de eerste klacht overgegaan tot het advies om Baudet te schorsen. De huidige klacht gaat ook over de FVD-Kamerleden Gideon van Meijeren en Freek Jansen; ook zij zijn bestuurslid van Amsterdam Media Group bv. Alle drie de Kamerleden hebben niet meegewerkt aan het onderzoek. Voor Baudet noemt het College als tweede „verzwarende omstandigheid” dat hij eerder een berisping en aanwijzing kreeg. Daarom werd voor hem een zwaardere sanctie aangeraden. Van Meijeren en Jansen krijgen nu alleen een berisping en aanwijzing.

Heeft het College al eens andere Kamerleden op de vingers getikt?

Nee. Uit het eerste jaarverslag van het integriteitscollege, over de periode van 1 april 2021 tot en met 31 januari 2022, blijkt dat er in die periode 108 klachten werden ingediend. Daarvan zijn er 106 niet in behandeling genomen; het overgrote deel daarvan had betrekking op klachten over een politieke uiting.

De eerste klacht die werd onderzocht, werd ingediend nadat FVD-Kamerlid Simone Kerseboom –in coronatijd– haar maidenspeech had gehouden. Toen haar partijgenoot Van Meijeren haar hiermee feliciteerde, verzuimden beiden de afstandsregel in acht te nemen. Ook droegen de parlementariërs geen mondkapje. Het College verklaarde beide onderdelen van de klacht echter ongegrond.

De tweede klacht ging over de twee nevenfuncties van Baudet en was de eerste die gegrond werd verklaard. De huidige klacht over de ene nevenfunctie van de FVD-leider dateert van na 31 januari.

Hoe reageren FVD en Baudet op de schorsing?

De partij, die spreekt van een „aanslag op de democratie”, heeft vorige week uitvoerig gereageerd op het advies. Volgens FVD gaat het niet om het invullen van „allerlei” registers. Wat er „werkelijk speelt” is „het monddood maken van de oppositie”, stelt Forum.

FVD stelt dat de alle nevenfuncties van Baudet „volstrekt transparant en openbaar inzichtelijk” zijn via het register van de Kamer van Koophandel. Wat schenkingen betreft –die Baudet ook niet in het register van de Tweede Kamer meldt– stelt FVD dat alle donaties aan de partij in „openbare registers” komen en jaarlijks worden gecontroleerd door accountants.

FVD hekelt dat „het kartel” „iedere lunch”, „reisjes” en „ontmoetingen” geregistreerd wil hebben. Er is, aldus FVD, „onmiskenbaar” een glijdende schaal zichtbaar „richting totale controle over de agenda van het Kamerlid en de invulling die hij of zij geeft aan zijn functie. Echter: wie de taak heeft de macht te controleren, moet die taak in vrijheid en autonomie kunnen uitvoeren. Die moet kunnen afspreken met allerlei soorten mensen. In privacy. Die moet soms even naar het buitenland kunnen gaan. Zonder dat dit aan de grote klok hoeft te hangen. Wie de macht effectief wil kunnen controleren, kortom, moet dit deels buiten het zicht van de macht kunnen doen.”

Overigens is Baudet het enige FVD-Kamerlid dat helemaal niets heeft geregistreerd – geen nevenfuncties, geen reizen en geen geschenken. Zo heeft Kamerlid Pepijn van Houwelingen aangegeven dat hij op 1 april van dit jaar een bosatlas ter waarde van ongeveer 70 euro heeft ontvangen.

FVD wijst ook op een publicatie van onderzoeksprogramma Zembla. Dat stelde in 2020 dat 33 Kamerleden zich niet aan de interne regels hielden. Iedere burger kan echter over ieder Kamerlid een klacht indienen bij het College.

Baudet is dus niet bepaald voornemens om dingen anders te gaan doen. Waar eindigt dit?

Het valt te verwachten dat als de FVD-leider de verplichtingen die de gedragscode hem oplegt naast zich blijft neerleggen, nieuwe klachten volgen. Als die gegrond worden verklaard, kan het integriteitscollege een nog zwaardere straf adviseren. De maximale schorsingsduur is een maand. In de handhavingsregeling staat geen maximumaantal keer dat een schorsing kan worden opgelegd. In theorie kan een Kamerlid dus keer op keer een maand worden geschorst.

Een Kamermeerderheid laat met het handhaven van de gedragscode haar tanden zien, maar intussen wakkert de situatie de polarisatie aan. Met andere woorden: de kloof tussen enerzijds Baudet en zijn aanhang en anderzijds de politieke en maatschappelijke meerderheid wordt alleen maar groter.