Tijdens de bijeenkomst in Eindhoven wordt inhoudelijk aandacht besteed aan Augustinus (354-430), de grote kerkvader van het Westen, onder andere door een bijdrage over zijn beroemde ”Confessiones” (Belijdenissen). Dr. Martijn Schrama, lid van de advies- en beleidscommissie, geeft dan een overzicht van de geschiedenis en werking van het instituut.

Kunt u kort iets over uzelf vertellen?

„Ik ben geboren in 1944 en kom uit een rooms-katholieke familie. Mijn moeder was hervormd en is op jonge leeftijd overgegaan naar de Katholieke Kerk. In 1965 trad ik in de Augustijnenorde in. Tot 1997 was ik docent patristiek en geschiedenis van de theologie aan de katholieke Theologische Universiteit in Utrecht. Vorig jaar is van mijn hand het boek ”In navolging van Augustinus” verschenen, over de theologie binnen de Augustijnenorde. Sinds 1989 ben ik verbonden aan het Augustijns Instituut.”

Wat is het Augustijns Instituut?

„Vanaf 1990 begon de interesse voor de spirituele betekenis van het augustijnse leven ruimer ingang te vinden. De nadruk verschoof van wat je als augustijn voor werk deed naar welke spiritualiteit je beleefde. Ook bij andere religieuze gemeenschappen viel die verschuiving waar te nemen. De aandacht voor die spiritualiteit was ook een reactie op het dreigende toekomstbeeld: het verdwijnen van de augustijnen uit Nederland. Men hoopte dat de spiritualiteit van Augustinus zou voortleven, ook als de orde uit Nederland zou verdwijnen. Tijdens het zestiende eeuwfeest van Augustinus’ bekering, in 1987 te Nijmegen, hield pater Luc Verheijen een feestlezing over de spiritualiteit van Augustinus. Dat was een belangrijke impuls voor de oprichting van het instituut in 1989.”

Wat heeft het Augustijns Instituut gedaan?

„Het belangrijkste doel was het gedachtegoed van Augustinus doorgeven in het Nederlandse taalgebied. Dat gebeurde vooral door vertaling van zijn Bijbelcommentaren en preken uit het Latijn. Hiervoor werd gekozen omdat beide een schat aan spirituele momenten bevatten. In de loop van die 33 jaar zijn er meer dan twintig boeken met preken en Bijbelcommentaren van Augustinus verschenen. Verder zijn er lezingen over Augustinus en zijn werk gehouden voor een breed publiek. Ook is er gewerkt aan de opbouw van een gespecialiseerde bibliotheek ten dienste van het Augustinusonderzoek. In 2014 werd besloten dat de Nederlandse provincie der Augustijnen, die de kosten van het instituut droeg, eind 2022 zou stoppen. Dat houdt vooral verband met de leeftijd van de broeders. Ik ben met 78 jaar de jongste augustijn in Nederland.”

Wat betekent de opheffing van het Augustijns Instituut?

„Het houdt in de eerste plaats in dat er een einde komt aan de arbeid van de drie vaste medewerkers. Het betreft classica en bibliothecaris Ingrid van Neer-Bruggink, classicus en vertaler Joost van Neer en theoloog en studiesecretaris Hans van Reisen.

Verder komt er aan de vertalingen van het werk van Augustinus een einde. Samen met een paar anderen ga ik als particulier nog wel door met het vertalen van de preken van Augustinus over de psalmen. Het ziet er echter niet naar uit dat dit project op korte termijn zal worden voltooid.

Het opheffen van het instituut betekent ook de overdracht van de bibliotheek. Reeds in 2019 werd de collectie overgedragen aan de Universiteitsbibliotheek van de Tilburgse Universiteit.

De websites www.augustijnsinstituut.nl en www.augustinus.nl worden aan het einde van dit jaar ontmanteld. Augustijnsinstituut.nl zal doorverwijzen naar de pagina Augustijns Instituut op Lucepedia. Augustinus.nl verwijst dan door naar de Nederlandse pagina van het Augustijns Historisch Instituut in Leuven.”

Wat hebt u van Augustinus geleerd?

„Het eerste is de nadruk op genade. Zalig worden is geen verdienste.

Het tweede is de eerbied voor Gods Woord. Augustinus bleef zijn hele leven bezig met de interpretatie van Bijbelteksten. Dat is tot de dag van vandaag van belang. Zijn interpretaties formuleerde Augustinus steeds binnen de grenzen van de geloofsbelijdenis.

Als derde wil ik noemen de liefde. Die komt van God, wordt in ons hart uitgestort door de Heilige Geest en strekt zich uit naar alle medemensen. Ik houd van Augustinus.”