Een organisatie subsidiëren die alleen christenen aanneemt? Dat moet niet kunnen, stelt D66-raadslid Fatih Elbay. Hij wil dat de wethouder met het Leger in gesprek gaat over zijn personeelsbeleid. „We sluiten het Leger niet uit ómdat het een religieuze organisatie is”, zegt de politicus. „We stellen vragen omdat zij onderscheid maken op basis van iemands religie.”

Als de gemeente zorg inkoopt bij een organisatie waar alleen christenen worden aangenomen, doet dat volgens hem afbreuk aan de diversiteit van Rotterdam. „En aan de boodschap dat een ieder gelijk is en het recht heeft op gelijke kansen.”

Hoe hij zich voorstelt dat een christelijke organisatie haar missie uitdraagt met personeel dat de identiteit niet vanuit een persoonlijke overtuiging deelt? Dat kan ook prima zónder jezelf te identificeren als christen, meent het raadslid. „Mensen kunnen bepaalde waarden onderschrijven vanuit een individueel moreel kompas. Dat zou voldoende moeten zijn.”

Missie

Het Leger des Heils vindt het belangrijk dat medewerkers vanuit de missie van de organisatie kunnen werken, legt woordvoerder Menno de Boer uit. „Uitgangspunt van ons handelen is de Bijbelse opdracht om de naaste lief te hebben, naar het voorbeeld van Christus.”

Het personeel draagt vanuit een persoonlijke overtuiging bij aan de missie van de organisatie. „Dat betekent niet dat wij anderen vertellen wat zij moeten geloven”, zegt De Boer. „Maar we vinden het wel belangrijk dat mensen vanuit een persoonlijke overtuiging kunnen vertellen waarom we doen wat we doen.”

Het Leger beroept zich op een uitzonderingsregel in de Algemene wet gelijke behandeling. Die zegt dat een organisatie enkel onderscheid mag maken op basis van religie als dit wezenlijk, legitiem en gerechtvaardigd is voor het werk van de organisatie. „Het is niet aan ons om dit te onderbouwen”, vindt De Boer. Hij wijst erop dat het aannamebeleid meermaals is aangevochten bij de Commissie Gelijke Behandeling, maar dat het Leger altijd in het gelijk is gesteld.

De woordvoerder wil zich niet verdedigen tegen het verwijt van discriminatie. „D66 staat in z’n recht om dit aan te kaarten. Wij houden ons gewoon aan de wet, doen geen rare dingen. Laat ze maar aantonen dat wij discrimineren.”

Zieltjes winnen

De kritiek doet Hansko Broeksteeg, hoogleraar staatsrecht aan de Radboud Universiteit, denken aan een kwestie uit 2009. De Amsterdamse gemeenteraad nam toen een motie aan waarin stond dat de stad geen subsidie mocht geven aan religieuze organisaties die alleen geloofsgenoten aannemen. Dat bracht de subsidie voor onder meer Youth for Christ en Tot Heil des Volks in gevaar. Toenmalig burgemeester Job Cohen weigerde het voorstel uit te voeren, omdat hij vond dat de gemeente anders zou discrimineren.

Concrete regels over overheidsfinanciering aan religieuze organisaties zijn er niet, zegt Broeksteeg. „Het christelijke karakter van het Leger des Heils is daarvoor niet relevant, al is het een ongeschreven regel dat zo’n club niet mag evangeliseren. De gemeente hoeft niet mee te betalen aan het –kort door de bocht gezegd– winnen van zieltjes.”

Waar een eigen personeelsbeleid voorheen geen probleem was, klinkt daar tegenwoordig vaker kritiek op, signaleert Broeksteeg. Volgens hem ontstaat bij sommige politieke partijen een niet-Nederlandse opvatting over de scheiding tussen kerk en staat. „Ons model is sterk gericht op samenwerking tussen kerk en staat, zonder dat de kerk zeggenschap heeft over de staat, en de overheid zich bemoeit met kerkelijke organisaties en dogma’s. Partijen als D66, GroenLinks en de PVV willen verder gaan: de overheid moet zich volgens hen onthouden van kerkelijke aangelegenheden, dus ook geen organisaties financieren die hun christelijke karakter een rol laten spelen.” Die opvatting neigt naar het Franse model.

Vanuit het idee van een striktere scheiding tussen kerk en staat kan ook de bekostiging van bijzonder onderwijs meer onder vuur komen liggen. „Maar zover zijn we nog niet. Het stadsbestuur in Amsterdam voerde de motie bijvoorbeeld niet uit, dus er is nog genoeg weerstand op dit punt.” Broeksteeg verwacht niet dat Rotterdam de geldkraan voor het Leger daadwerkelijk dichtdraait. „Zo’n besluit zal niet zomaar standhouden bij de rechter. Omdat dat wel in de Franse opvatting zou passen, maar niet in het Nederlandse model dat we al zo’n anderhalve eeuw hebben.”