„Halt!” De stem van de Spaanse legeraanvoerder dreunt tegen de muren van de Sint Plechelmusbasiliek in Oldenzaal. De soldaten blijven roerloos staan. Het vaandel wappert zacht in de wind. Nadat de laatste klanken van het carillon zijn weggestorven neemt burgemeester Patrick Veldman van Oldenzaal het woord. Hij is verkleed als schout uit de zeventiende eeuw. Hij spreekt tijdens het officiële deel van de herdenking over de Tachtigjarige Oorlog en verhaalt hoe Oldenzaal maar liefst zeven keer werd belegerd. „Kijk om je heen in de wereld en zie hoe waardevol de vrede is. Wij mogen hier herinneren, elders woeden er oorlogen.”

De inwoners van Oldenzaal kunnen zich ondertussen vergapen aan de kleurig verklede soldaten. De hoofdrolspelers worden door de burgemeester voorgesteld. De meedogenloze Spaanse legerleider Spinola en katholieke geestelijke Phillippus Rovenius staan gebroederlijk naast Maurits van Oranje, de zoon van Willem van Oranje. Jorien Wekkinck van het burgerleger wordt gespeeld door een verre kleinzoon, Ben Wekking, Oldenzaler en stadsgids. De man van Aaltje Peterinck, een hardwerkende boerenvrouw, moet gaan vechten. Ze maakt een dreigend gebaar met een witte kool uit haar kruiwagen naar Spinola. Die lijkt niet onder de indruk. Hij draait zijn snor nog maar eens op en dreigt met zijn wapen.

Kanonnen

Ondertussen staat de burgemeester samen met de commissaris van de Koning en andere genodigden bij de twee kanonnen te kijken die tegenover de kerk staan opgesteld. Oldenzaal bezat anno 2022 geen enkel exemplaar meer. In aanloop naar de herdenking van het beleg haalden vrijwilligers de twee stukken geschut uit Hellevoetsluis. In Oldenzaal werden de kanonnen schoongemaakt en gezandstraald. Samen met leerlingen van het plaatselijke Twentse Carmel College werden er twee passende affuiten (onderstellen) gemaakt. De kanonnen zullen later een definitieve plaats krijgen in het Singelpark.

Na de officiële herdenking is er tijd om op de foto te gaan met Maurits van Oranje of om een kijkje te nemen bij de marktkramen die rondom de Oale Griezn –zoals de kerk wordt genoemd– staan opgesteld. Hoe schiet je met een kruisboog en hoe ging houthakken in de zestiende en zeventiende eeuw zijn werk? De historische ambachten komen onder de welluidende klanken van de kerk op het marktplein tot leven.

„Deze opzet komt letterlijk mooi tot zijn recht tegen de achtergrond van de Sint-Plechelmusbasiliek”, zegt Daniëlla van de Stelt, organisator van de dag en directeur van historisch museum Het Palthe Huis. „Het is mooi om zo’n herdenking hier in onze eigen stad te doen, op het marktplein.”

Ter hoogte van het koor zit een kanonskogel in de buitengevel van de kerk ingemetseld met daarbij het jaartal 1626. Het is een stille herinnering aan de roerige tijden van het Oldenzaal van de Tachtigjarige Oorlog.