Recessie of niet, de ECB moet geld lenen duurder maken
De inflatie in Nederland is in augustus opgelopen naar 13,6 procent. In de eurozone is dat bijna 9 procent. De kans op verder oplopen is zeer groot. Volgende week vergadert het bestuur van de Europese Centrale Bank (ECB) over de vraag hoeveel de rente moet stijgen om de inflatie te beteugelen. Zij die vinden dat de ECB dat niet moet doen, bedienen zich van twee argumenten.
Het eerste argument: de economie stevent op een recessie af. Dan is juist een renteverlaging nodig. Het tweede argument: de inflatie wordt vooral veroorzaakt door de hoge gas- en stroomprijzen. Renteverhogingen van de ECB veranderen daar niets aan. Beide zijn je reinste onzin.
Neem het eerste argument. De ECB heeft beslist niet als taak de economie te behoeden voor een recessie. De enige taak van de bank is zorgen voor prijsstabiliteit. Die definieert de bank als inflatie van 2 procent per jaar. De ECB voldoet daar niet aan. Niet alleen op dit moment niet. Sinds 1999 heeft de bank er eigenlijk niet één jaar aan voldaan! Bovendien: recessies horen onlosmakelijk bij een economie. Een economie groeit en krimpt, dat is het natuurlijke gedrag. Recessies proberen te voorkomen is zelfs zeer schadelijk voor de toekomstige ontwikkeling van de economie.
Het tweede argument. Centrale bankiers hebben een inflatiemaatstaf die kerninflatie heet. Dat is inflatie zonder volatiele energie- en voedselprijzen. Ook dat inflatiepercentage ligt ver boven 2 procent, het streefpercentage van de ECB.
Ofwel: inflatie wordt lang niet alleen door de hoge gas- en stroomprijzen veroorzaakt, maar heeft ook een andere reden. Die is, in mijn optiek, het te lang te laag houden van de rente door de ECB. Daarnaast: iedere monetaire econoom weet dat een centrale bank nooit iets kan doen aan de inflatie hier en nu. Het duurt even voordat rentewijzigingen effect sorteren op geldontwaarding. Doorgaans duurt het zo’n 1,5 tot 2 jaar. Dus als een centrale bank de rente verhoogt om inflatie aan te pakken, kijkt ze twee jaar vooruit. Anno 2022 betekent dat dat de ECB haar vizier op 2024 heeft.
Dan zal de inflatie eerder hoger dan lager dan 2 procent zijn als de ECB niets of te weinig doet om dat te voorkomen. De bank loopt het gevaar dat de tijdelijk hoge inflatie permanent wordt, via hogere inflatieverwachtingen, snellere loonstijgingen, minder bedrijfsinvesteringen en doorberekening van de (verwachte) hogere kosten in de consumentenprijzen.
Ten aanzien van de economische pijn van renteverhogingen nu: als de ECB de rente te weinig verhoogt, dan zou inflatie dus langdurig te hoog blijven. Om die in een later stadium alsnog aan te pakken, zou de mate van de dan benodigde renteverhogingen om die permanent hogere inflatie aan te pakken, aanzienlijk hoger zijn dan wat op korte termijn voldoende zou zijn. Voorkomen van enige economische pijn nu betekent een veel hevigere pijn in de toekomst.
Hoewel de ECB met haar renteverhogingen nu niets aan de hoge energieprijzen en hoge inflatie kan doen, moet de bank toch de rente gaan verhogen. Dat is wellicht een vreemde conclusie, maar nu niet optreden zou pas onverantwoord en gevaarlijk zijn voor de economie en onze welvaart op termijn.
De auteur is hoofdeconoom bij OHV Vermogensbeheer
