Volgens de gloednieuwe augustusraming van het Centraal Planbureau kleuren de koopkrachtplaatjes dit jaar donkerrood, met een doorsnee koopkrachtdaling van 6,8 procent. Door de aanhoudend hoge inflatie zullen steeds meer huishoudens moeite hebben om de rekeningen te betalen. Vooral die met een laag tot modaal inkomen dreigen in de problemen te komen.

De overheid kan echter niet alle pijn voor iedereen wegnemen en wil dat werkgevers structureel de lonen verhogen. Werkgevers op hun beurt zien meer in een eenmalige extra loonuitkering, en dan het liefst belastingvrij. In de media doken al berichten op over een mogelijk ‘sociaal akkoord’: afspraken tussen kabinet, vakbonden en werkgevers over een verdere stijging van de lonen. Maar tot nu toe zijn die berichten niet officieel bevestigd.

Persoonlijk verwacht ik dat het kabinet met Prinsjesdag wel íets wil doen om te voorkomen dat grote groepen mensen in de financiële misère belanden. De uitdaging is om ervoor te zorgen dat de hulp dan ook terecht komt bij hen die dit het hardst nodig hebben. Een algemene maatregel –zoals een verlaging van de energiebelasting, of van de eerste schijf van de inkomstenbelasting– klinkt weliswaar sympathiek, maar daarvan profiteren ook de hoogste inkomens die de gestegen kosten nog wel kunnen dragen.

Uiteindelijk is het niet een kwestie van of-of maar van én-én. Werkgevers, overheid én particulieren zullen allemaal een duit in het zakje moeten doen. En daar kan het kabinet ook zónder sociaal akkoord op sturen.

Werkenden kunnen zelf hun koopkracht verbeteren door meer uren te werken, of op zoek te gaan naar werk dat beter betaalt. De overheid kan een loonstijging ook deels afdwingen, namelijk door de geplande stijging van het minimumloon versneld in te voeren. Daarmee gaan ook de hieraan gekoppelde uitkeringen omhoog, zoals bijstand en AOW. Deze maatregel is dus breder dan zij op het eerste gezicht lijkt.

Daarnaast kun je denken aan een verhoging van de bijzondere bijstand of de zorgtoeslag. Deze toeslag bereikt een grote groep mensen met een beneden-modaal inkomen.

Woningen energiezuiniger maken is ook een knop om aan te draaien. Nu kan een woningeigenaar alleen subsidie aanvragen bij twee energiebesparende maatregelen – terwijl één zo’n maatregel ook al zou helpen. Bij (sociale) huurwoningen kun je zelfs denken aan een tijdelijke huurverlaging voor woningen met een slecht energielabel. Het voordeel hiervan is dat zo’n maatregel een extra prikkel tot verduurzaming geeft.

Kortom, het kabinet heeft heel wat mogelijkheden. Als dan ook werkgevers en particulieren doen wat binnen hun mogelijkheden ligt, komen we de winter wel door.

De auteur is econoom bij RaboResearch