In een peiling waaraan bijna duizend „betrokken leden” van de PKN deelnamen, noemt 93 procent de notie van ”gedachtenis van Christus” bij het avondmaal (zeer) herkenbaar. Bij ”gemeenschap van de gelovigen” betreft dit 89 procent, blijkt uit een artikel over het onderzoek in het donderdag verschenen magazine #protestant.

De respondenten kregen ook de vraag voorgelegd wat ze belangrijk vinden in de liturgie van het avondmaal. Hier blijkt een „belangrijk verschil” tussen de generaties. Zeventigplussers noemen ”eten en drinken in gemeenschap met ieder lid van de kerk” (40 procent) het belangrijkste, gevolgd door ”eten en drinken in de gemeenschap met Christus”. Bij kerkleden onder de 44 jaar staat ”de herinnering aan het offer van Christus” bovenaan (55 procent). Daarna volgen bij deze groep zowel ”schuld belijden en vergeving van zonden ontvangen” als ”eten en drinken in de gemeenschap met Christus” (beide 42 procent).

De manier waarop het avondmaal wordt gevierd, blijkt door de coronacrisis „behoorlijk gewijzigd.” „In 65 procent van de gemeenten wordt niet meer uit dezelfde beker gedronken. In 34 procent van de gemeenten pakt men zelf brood en wijn in plaats van dat het wordt aangereikt.”

Kinderen

Van de ondervraagden neemt 76 procent „graag” deel aan het avondmaal. Een 7 procent „overweegt in sterke mate om thuis te blijven als hij of zij weet dat er die zondag avondmaal wordt gevierd.” Over de redenen daarvoor geeft het onderzoek geen duidelijkheid.

In veel protestantse gemeenten kunnen kinderen deelnemen aan het avondmaal. In 59 procent van de gemeenten wordt „iedereen die aanwezig is uitgenodigd.” In hervormde gemeenten „worden de belijdende leden uitgenodigd.” Op de vraag hoe kinderen en jongeren worden betrokken bij de viering van het avondmaal geven meerdere respondenten in de open antwoorden aan „dat er geen kinderen (meer) in de gemeente zijn.”

Een meerderheid van de ondervraagden (61 procent) geeft aan ook avondmaal te vieren in andere gemeenten, vooral binnen de PKN (77 procent). Ook geeft 35 procent aan het avondmaal mee te vieren in rooms-katholieke parochies. Bij vrijzinnigen is dat percentage 50 procent, bij orthodoxen 24. Tot de laatste categorie worden de stromingen confessioneel, evangelisch, Gereformeerde Bond en hervormd gerekend.

Het onderzoek over de viering van het avondmaal werd gehouden in de aanloop naar het nieuwe jaarthema ”Aan tafel! Van maaltijd van de Heer tot tafel van verbinding”. Voor 75 procent van de ondervraagden is er een verband tussen ”aan het avondmaal deelnemen” en ”het goede doen in de wereld”. „Dit is precies waar het in het jaarthema om draait”, aldus de publicatie in #protestant.

Gemis

Gevraagd om een reactie op de uitkomsten van het onderzoek, zegt algemeen secretaris P. J. Vergunst van de Gereformeerde Bond in de PKN: „Deze zomer lukte het helaas niet een Franse kerkdienst bij te wonen, waar vaak tweewekelijks het avondmaal bediend wordt. Het gemis ervan, zelfs met mensen die je niet kent, bepaalde me bij het verlangen om met broeders en zusters het offer van Christus als grond van je bestaan te gedenken – en het doet goed dat beide aspecten uit het onderzoek naar voren komen. Belangrijk vond ik ook te lezen dat in hervormde gemeenten alleen de belijdende leden uitgenodigd worden.

Helaas –omdat het ene brood en de ene beker belangrijke symbolen zijn– blijkt dat na de coronatijd in 65 procent van de gemeenten niet meer uit dezelfde beker gedronken wordt. Jammer is dat het onderzoek niets zegt over de betekenis van de zelfbeproeving en de rijkdom van het avondmaalsformulier.”