Gesprek overheid en boeren moet doorgaan
Langzaam daalt het stof neer na het eerste gesprek, vrijdag, tussen boerenorganisaties en het kabinet onder leiding van Johan Remkes. Volgens Remkes is er sprake van een diepe vertrouwenscrisis tussen de overheid en de agrarische sector. Een vertrouwenscrisis die meer oorzaken heeft dan alleen de stikstofplannen van het kabinet.
De voorman van de LTO, Sjaak van der Tak, klonk direct na het gesprek voorzichtig positief. Hij zei beweging te zien bij het kabinet, maar meende ook dat het te weinig is om het gesprek nu voort te zetten. Nadat hij zijn collega’s die niet bij het gesprek aanwezig waren, had ingelicht over het gesprek, leek de wind bij de boeren echter snel te draaien. Woordvoerders van Farmers Defence Force (FDF) en Agractie maakten duidelijk dat het overleg was mislukt en dat Nederland de hardste boerenprotesten ooit staan te wachten.
Het leek er vrijdagavond sterk op dat de LTO door de andere, activistischer, organisaties onder druk is gezet om de uitkomst van het overleg zo negatief mogelijk te duiden. Terwijl premier Rutte en minister Van der Wal hun excuses aanboden voor onder andere de presentatie van het bekritiseerde stikstofkaartje, deden nogal wat woordvoerders van de boeren het voorkomen alsof er tijdens dat gesprek niets was gebeurd. Excuses van boerenzijde, voor bepaalde veel te ver gaande acties, blijven overigens nog steeds uit.
Oud-minister Cees Veerman houdt, samen met anderen, onder de naam Regie voor Ruimte maandag ook in het Reformatorisch Dagblad een pleidooi voor een andere aanpak van het stikstofprobleem. Hij vindt dat de overheid de regie veel meer moet laten aan de boeren zelf. Ook Regie voor Ruimte ziet dat er wat moet gebeuren, maar dan wel op een andere manier dan de regering nu wil. Volgens hen wil de meerderheid van de boeren echt wel meebewegen, maar dan moeten ze in ruil daarvoor wel toekomstperspectief geboden krijgen. En daar ontbreekt het nu volledig aan.
Het pleidooi van Veerman is in die zin opvallend dat hij, als oud-minister van Landbouw, toegeeft zelf dit probleem ook niet te hebben zien aankomen. Dat is eerlijk van de oud-bewindsman en het ontneemt critici ook de brandstof om alles wat hij zegt op zijn ‘aandeel’ in de problemen te schuiven. De overheid heeft daarbij zelf ook al toegegeven de problemen veel te lang voor zich te hebben uitgeschoven.
Al met al is het, voor zowel kabinet als boeren, zaak serieus te kijken naar de voorstellen die nu in de maak zijn. Het is nu juist níét de tijd voor de actieboeren, zoals een woordvoerder van een boerenorganisatie het vrijdag zei, omdat volgens hem de praatboeren zouden zijn uitgepraat. Dat gesprek is nog maar amper begonnen en moet alle kansen krijgen. De actieboeren kunnen beter van de tractor afstappen en aan tafel gaan zitten. Omdat er in dit kleine land met zo veel tegenstrijdige belangen simpelweg geen alternatief is dan te komen tot een compromis. En een compromis bereik je alleen door met elkaar te praten en nergens anders door.