Stikstofgesprek zorgt niet voor doorbraak
Voor zover er bij het eerste gesprek tussen boerenorganisaties en kabinet sprake van een doorbraak zou kúnnen zijn, is die er niet gekomen. Farmers Defence Force (FDF), die er in Utrecht niet bij was, gaat „zeker escaleren.”
Afgevaardigden van boerenorganisaties en het kabinet troffen elkaar vrijdag, onder leiding van Johan Remkes. LTO-voorman Sjaak van der Tak ziet na „een stevig en zwaar gesprek” wel wat beweging in het stikstofdossier. Volgens hem is daar sprake van als het gaat om het helpen van zogeheten PAS-melders en bij het verschuiven van de aandacht voor neerslag van stikstof naar het verminderen van stikstofuitstoot en de staat van de natuur.
Maar, aldus Van der Tak, „voor onze tuinders en onze boeren is het op dit moment te weinig. Het kabinet wilde niet meer toezeggen”, zei hij. „Voor ons als LTO is de zaak voor vandaag klaar. Wij kunnen het gesprek op dit moment ook niet voortzetten.” Volgens Van der Tak ligt de bal bij het kabinet. „Wij verwachten dat die door het kabinet zeer voortvarend wordt opgepakt.”
Premier Mark Rutte en minister voor Natuur en Stikstof Christianne van der Wal maakten na afloop duidelijk dat het kabinet vasthoudt aan het halveren van de stikstofuitstoot in 2030. Het kabinet gaat toelichten waarom dat nodig is, aldus Rutte. „We hebben echt een heel groot probleem”, aldus Van der Wal. „Als je die stikstofkraan niet dichtdraait, wordt de natuur slechter. Dan stopt de vergunningverlening en komt Nederland stil te staan. Die snelheid is echt nodig.”
Kaartje
Vanuit het kabinet zijn excuses aangeboden voor het veroorzaken van de misverstanden die ontstonden na het presenteren van het gewraakte stikstofkaartje. Van der Wal vindt dat ze vanaf het begin nog beter had moeten uitleggen dat op basis van het kaartje geen conclusies per boerenerf getrokken kunnen worden, zegt ze. Rutte zei dat het kabinet de communicatie gaat verbeteren.
Het kaartje van tafel halen, doet Van der Wal niet. Dat zou volgens haar pure symboliek zijn. De minister noemde het eerste gesprek „indringend en open.” Rutte zei een „open gesprek” met „veel emotie” te hebben gevoerd.
Bühne
Bert van Ruitenbeek, directeur van de organisatie voor biodynamische landbouw Stichting Demeter, vindt dat de LTO alleen „voor de bühne” doet alsof de uitkomst van de gesprekken te weinig is. Het gesprek ging er binnenskamers heel anders aan toe, aldus Van Ruitenbeek. „Er is echt ruimte om verder te kijken naar een aantal dingen en daar is de LTO ook mee akkoord gegaan”. Volgens Van Ruitenbeek is de verklaring van LTO in de media is te negatief.”
Jeroen van Maanen, bestuurslid van de Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV), zei vrijdag dat bij boerenorganisaties grote teleurstelling heerst na het gesprek. Van Maanen zei dat namens de acht boerenorganisaties die vrijdagmiddag in Wageningen deelnamen aan een nabespreking en naar eigen zeggen 95 procent van de landbouw vertegenwoordigen. Namens de boeren is volgens Van Maanen een handreiking gedaan naar het kabinet. Die handreiking is volgens hem niet aangepakt, „maar was voorwaarde voor een vervolggesprek voor de partijen”. Het geschonden vertrouwen is niet hersteld, zei hij.
„Als ik zo de stemming een beetje proef, denk ik dat je je kunt opmaken voor de hardste acties die FDF ooit gevoerd heeft”, aldus FDF-voorman Mark van den Oever. Hij wil niet zeggen om wat voor soort acties het gaat. „Daar gaan we niet over uitweiden, maar we gaan zeker escaleren. We bedenken altijd iets speciaals.”
Agractievoorman Bart Kemp zei te verwachten dat het kabinet nu met iets gaat komen. Volgens hem hebben Rutte en Remkes gezien dat het wantrouwen en de kloof groot is, en dat ze de boeren niet kunnen laten barsten.”
Remkes zelf vindt dat het kabinet en boerenorganisaties een „constructief gesprek” hebben gevoerd. Dat terwijl er volgens hem sprake is van een „serieuze vertrouwenscrisis” tussen de overheid en de agrarische sector. Die is niet alleen het gevolg van de stikstofdiscussie van de laatste tijd, zei hij.
Behalve met landbouworganisaties spreekt hij ook onder meer met natuurorganisaties. „Het is mijn stellige overtuiging dat linksom of rechtsom de huidige impasse moet worden doorbroken.
