„Het middel is erger dan de kwaal”, stelt Mourits. De voorzitter van Fietsersbond Fryslân voert al jaren actie tegen de obstakels. Deze week komen de landelijke Fietsersbond en Veilig Verkeer Nederland met een campagne om ze in kaart te brengen en gevaarlijke situaties te melden. De vaak rood-witte paaltjes staan op het begin of het einde van een fietspad, om ervoor te zorgen dat er geen auto’s of vrachtauto’s het pad op gaan.

Mourits vindt de plaatsing ervan ondoordacht. „Er is nooit echt goed nagedacht over de consequentie voor fietsers.” De voorzitter wijst op doden en zwaargewonden als gevolg van een incident met een dergelijk obstakel. „Dat paaltje is een medeoorzaak; het ligt ook aan de vaardigheid van de fietser zelf.”

Na jarenlang actievoeren is Mourits ontevreden over het aantal paaltjes dat nog overeind staat in Friesland. „Er zijn nu minder paaltjes dan een paar jaar geleden, maar het zijn er nog steeds superveel. Het is net onkruid: als er ergens drie weggaan, doemen er elders weer twee op.”

Richtlijnen

De voorzitter hekelt ook de opstelling van de paaltjes. „Die is vaak slecht. Geen een voldoet aan de richtlijnen.” Een voorbeeld van zo’n richtlijn is dat er een aankondigingsribbel in het pad moet zitten, net voor het paaltje. Mocht de fietser het paaltje (nog) niet hebben gezien, dan voelt hij of zij dankzij de ribbel dat er één aankomt. Volgens Mourits ontbreekt zo’n ribbel vaak.

Hij uit zijn zorgen ten behoeve van de kwetsbare fietsers. „Als er van iedere duizend fietsers één tegenaan knalt, dan kan er in een jaar veel leed zijn. Fietsers in groepen, zoals wielrenners en kinderen, maar ook ouderen –die gelukkig steeds vaker fietsen– zijn kwetsbaar en zien ze misschien over het hoofd.”

Gevoel van onkunde

De voorzitter wil ook een taboe doorbreken. „Veel mensen schamen zich ervoor als ze tegen een paaltje zijn gefietst. Ze hebben een gevoel van eigen onkunde, denken een uitzondering te zijn. Daarom voeren wij ook deze campagne, omdat de ongelukken echt een groot probleem zijn.”

Fietspaden zouden ook wel zonder paaltjes kunnen, denkt hij. „In principe is er niks nodig. Als er overtredingen zijn moet je handhaven.” Mocht bij uitzondering ergens een paal écht nodig zijn, dan kan Mourits daar heus mee leven, onder een voorwaarde. „Als het moet, doe het dan volgens de richtlijnen.”

Reddende helm

Pieter Atsma uit Surhuisterveen fietste in mei 2020 samen met een vriend op zijn racefiets onder de brug aan de Eelke Meindertswei bij Westergeest door, toen hij verrast werd door een onopvallend fietspaaltje. „Aan het begin van het pad stond in het midden het paaltje. Ik bleef met mijn trapper haken en kwam met mijn hoofd tegen de balustrade aan.”

Atsma had het paaltje over het hoofd gezien doordat hij achter zijn maat fietste, maar het viel ook niet op, vertelt hij. „Ik vond het heel slecht aangegeven. Er zit vaak wel duidelijke reflectie op zo’n paal, maar dat was bij deze niet zo.” Met een gekneusde schouder vond de fietser de schade meevallen, maar het had wel erger kunnen zijn, vertelt hij. „Ik was blij dat ik mijn helm op had, anders was het een ander verhaal geweest.”