Het moet nu bijvoorbeeld maar eens komen van een ‘afkoelingsperiode’ van twee jaar waarin afgezwaaide ministers en staatssecretarissen niet op hun oude beleidsterrein aan het werk mogen.

Het kabinet werkt al enige tijd aan nieuwe regels voor vertrokken bewindslieden. Die moeten voorkomen dat ze gebruik maken van hun kennis, contacten en invloed om een bedrijf of organisatie te helpen. Zulke praktijken liggen weer onder het vergrootglas sinds de onthullingen over voormalig Eurocommissaris en minister Neelie Kroes, die zich stiekem al meteen na haar vertrek uit Brussel voor platformbedrijf Uber zou hebben ingezet.

De nu 80-jarige Kroes lobbyde in 2015 en 2016 voor Uber terwijl de commissie haar uitdrukkelijk had verboden om voor het techbedrijf te gaan werken, werd zondag bekend nadat onderzoeksjournalisten Uber-documenten in handen hadden gekregen. Ze zou bijvoorbeeld hebben geprobeerd het beleid voor de taximarkt ten gunste van Uber te beïnvloeden.

Bijna meteen nadat Kroes in 2014 was afgezwaaid als Eurocommissaris, begon ze zich voor Uber in te zetten. Die informele activiteiten probeerde ze eind 2015 om te zetten in een formele adviesfunctie, maar dat mocht niet van de commissie. Dat zou belangenverstrengeling in de hand kunnen werken, omdat ze nog maar kort voordien zelf beleid maakte. Meteen na het verstrijken van de afkoelperiode die de commissie instelde, ging Kroes alsnog officieel voor Uber werken. Kroes ontkent dat ze voordien al informeel voor Uber werkte.

Cadeaus

In haar nieuwste jaarrapport over de staat van de rechtsstaat in de EU-landen maant de commissie Nederland om in actie te komen en zowel vertrokken als huidige bewindslieden te beschermen tegen belangenverstrengeling. Voor zittende ministers en staatssecretarissen moet een gedragscode bijvoorbeeld duidelijk maken hoe ze moeten omgaan met cadeaus, nevenactiviteiten en lobbyisten. Daarop moet goed worden toegezien en moeten ook straffen staan voor het geval een bewindspersoon zich vergaloppeert. Nieuwe regels voor de financiering van politieke partijen zijn ook nog niet af, stipt de commissie aan.

Het toeslagenschandaal in Nederland is het dagelijks bestuur van de Europese Unie ook niet ontgaan. Het bespeurt „potentieel structurele problemen” en vraagt Nederland die over de hele breedte aan te pakken, met alle betrokken overheidsinstanties.