Volgens het hof biedt het strafrecht niet de mogelijkheid tot vervolging van de dienst, het „ongekende onrecht” dat de gedupeerden is aangedaan ten spijt.

Een aantal gedupeerden had aangifte gedaan van strafbare feiten die de Belastingdienst zou hebben begaan, waaronder beroepsmatige discriminatie, knevelarij en dwang door misbruik van gezag. Het Openbaar Ministerie ging niet over tot vervolging, waarop een groot aantal klagers in een zogeheten artikel-12 procedure naar het gerechtshof stapten om dit alsnog gedaan te krijgen. Volgen hen is er genoeg bewijs.

Het OM vond dat de Belastingdienst geen strafbare feiten had gepleegd. Bovendien geniet de dienst strafrechtelijke immuniteit, aldus het OM destijds.

Volgens het hof kan worden gesproken van „een redelijke verdenking” dat de Belastingdienst zich schuldig heeft gemaakt aan beroepsmatige discriminatie. Maar het beroep op strafrechtelijke immuniteit staat strafvervolging in de weg, oordeelt het hof. Voor de overige punten in de aangifte zijn er volgens het hof - los van de immuniteitsvraag - niet genoeg aanknopingspunten voor een succesvolle vervolging. Beroepsmatige discriminatie die zou zijn gepleegd vóór 2016 is verjaard, aldus het hof.

In de uitspraak stelt het hof voorop „dat de zogenoemde Toeslagenaffaire veel leed heeft veroorzaakt bij ouders en hun kinderen en dat de impact op hun levens groot is geweest. Door harde regelgeving, strikte wetsuitleg en het ontbreken van de menselijke maat is hun ongekend onrecht aangedaan. Het kabinet, de Tweede Kamer, de Nationale Ombudsman en de Autoriteit Persoonsgegevens hebben vastgesteld dat de Belastingdienst onbehoorlijk en onrechtmatig heeft gehandeld. Volgens de verantwoordelijke staatssecretaris is daarbij sprake geweest van „institutioneel racisme”.

Er loopt nog een aangifte namens tientallen gedupeerden tegen individuele medewerkers van de Belastingdienst wegen racisme. Advocaat Anis Boumanjal meldt namens de gedupeerden dat deze aangifte nog in behandeling is bij het Openbaar Ministerie. „De insteek van de aangifte van mijn cliënten is een andere. Deze aangifte is ingediend tegen de individuele medewerkers, die moedwillig zouden hebben gediscrimineerd. Zij hebben dus niet in het algemeen belang gehandeld en kunnen om die reden dus wel strafbaar worden geacht.”

„Ik had juridisch vanaf dag één al voorzien dat de Belastingdienst als geheel, de hoge ambtenaren die aan de touwtjes trekken incluis, niet vervolgd kon worden”, aldus Boumanjal. „De Belastingdienst geniet nu eenmaal strafrechtelijke immuniteit. Wat mij betreft is de tijd wel rijp om die immuniteitsregels te herzien.”