Wanneer was je als Amsterdammer trots op je stad? Wat is je ervaring met het leven in een multiculturele samenleving? Hoe gaan we samen verder in deze stad? Deze en andere vragen stonden dinsdag centraal bij de dialoogdag in Amsterdam. De aanleiding daarvoor was de moord op cineast Theo van Gogh, zes weken geleden, en de daaropvolgende onrust.

Vertegenwoordigers van tachtig organisaties gingen met elkaar in gesprek. Verstokte atheïsten, orthodoxe moslims, liberale joden en ’gewone’ Amsterdammers, ze kwamen bijeen in buurtcentra, gebedshuizen, cafés en debatgelegenheden, zoals de De Rode Hoed. De startbijeenkomst was dinsdagmorgen in het chique hotel Schiller aan het Rembrandtpleik in het stadscentrum.

De Amsterdamse wethouder Aboutaleb, een van de fervente supporters van de dialoogdag, sprak dinsdagmorgen van een „basis voor stabiliteit.” Hij signaleert dat bewoners van de hoofdstad te veel langs elkaar heen leven.

„Ik was laatst op een islamitisch college. Daar heerste zeer veel onrust. Mensen voelden zich onzeker. Een meisje vertelde me dat ze werd uitgescholden in de bus. Ik zei tegen haar: Wat deed je? Ze zei: Ik kromp ineen. Ik zei: Je kunt ook zeggen: „Goedemorgen mevrouw. Wilt u zitten, ik kan staan.” Je kunt samen iets doen aan de verhoudingen. Je móét zelfs iets doen aan de verbetering van het klimaat in de stad.”

Volgens Aboutaleb is behalve gesprek ook werkgelegenheid een belangrijke succesfactor voor de toekomst van Amsterdam. „Anders blijven mensen uit de groepering waaruit ikzelf kom, hangen in de sfeer van niets willen en niets kunnen.”

Vertegenwoordigers van de op de bijeenkomst aanwezige bedrijven, waaronder opvallend veel banken, kunnen daar zelf iets aan doen, aldus Aboutaleb. „Bied hun een stageplaats aan. Volgend jaar zijn er daarvan zo’n 2000 nodig. De gemeente neemt er 500 voor haar rekening. Zorgt u voor de overige 1500? We moeten met elkaar een nieuwe basis vinden voor deze stad, met ruimte voor elkaar. Voor orthodox-islamieten, homo’s, lesbiennes, hoofddoekdragers enzovoort. Met stabiliteit bereiken we welvaart, met welvaart krijgen we centen en die centen kan ik weer verdelen om leuke dingen te doen.”

Belangrijk bij de gesprekken is het aannemen van de juiste houding, betoogde communicatiedeskundige Jos Tessels. „Je hebt drie soorten gesprekken: de conversatie, dat is een soort gebabbel, de discussie, dat wil zeggen: een strijdgesprek, en de dialoog. Die laatste variant houdt het midden tussen een discussie en inhoudsloos gebabbel. Belangrijk is het vinden van de goede toon. Het begint met luisteren naar elkaar. Iedereen moet aan het woord kunnen komen. Je mag op een vruchtbare manier van mening verschillen.”

Arie Polak van de liberaal-joodse gemeente is een van de deelnemers aan de gesprekken. „Wij stellen onze synagoge open. Het is belangrijk om elkaar te leren kennen. Aan onze tafel zitten leden van onze gemeente en mensen uit alle geledingen van de samenleving. Daarbij hebben we de organisatie om hulp gevraagd, want onze synagoge staat in een nogal ’witte’ buurt.”

Ook in moskeeën zijn diverse gespreksgroepen, zegt woordvoerder Mark Coush van de Unie van Marokkaanse Moskeeën. „Er wordt gepraat in Amsterdam-Oost, aan de Weesperzijde en in Bos en Lommer.”

Marieke van der Werf, woordvoerster van communicatiebureau De Nieuwe Maan, dat de dag organiseerde, zegt dat respect voor elkaar centraal moet staan bij de debatten. „Vandaag meldde dagblad De Telegraaf nog dat de Tweede Kamer een hardere aanpak wil van mensen die politieagenten beledigen. Het begint dus bij respect, daarvoor moet je elkaar kennen en is het nodig om in dialoog te gaan.”

Initiatiefneemster Plokhooij zegt dat ze het liefst heeft dat uit de gesprekken een concrete lijst met plannen voor het gemeentebestuur komt. Vanavond zouden die worden aangeboden aan burgemeester Cohen van Amsterdam. De gemeente wil ten minste vijf van die plannen ook realiseren, beloofde wethouder Aboutaleb. „Dat geeft het belang aan dat wij hechten aan het op gang komen van een dialoog.”