Biden noemde de beslissing van de opperrechters vrijdagavond „een tragische fout.” Hij zei dat „de gezondheid en levens van vrouwen daardoor gevaar lopen” en dat dit gebeurt in naam van een „extreme ideologie”. De president stelde dat het hof vrouwen een grondwettelijk recht heeft afgenomen dat „fundamenteel” is voor heel veel Amerikanen.

Biden waarschuwde ook dat deze beslissing weleens de eerste stap zou kunnen zijn richting een verbod op alle anticonceptiemiddelen. Daarbij laakte hij dat de opperrechters willen binnentreden „in de privacy van de slaapkamer. Dit is een extreem gevaarlijk pad dat het hof nu opgaat.”

De minister van Justitie, Merrick B. Garland, noemde het besluit van het hooggerechtshof „een verwoestende klap voor het recht op vrijheid van keuze rondom voortplanting”. „Het zal een onmiddellijke en onomkeerbare impact hebben op het leven van mensen in het hele land. En het zal zeer onevenredig zijn in zijn effect, met de grootste lasten die worden gevoeld door mensen van kleur en mensen met beperkte financiële middelen.”

Bovendien was Garland uitgesproken kritisch dat de opperrechters een eerdere uitspraak te herroepen. Dat ondermijnt volgens hem de gewoonte om precedenten te respecteren. „Dat beginsel heeft geholpen de rechtsstaat in stand te houden en het werk van de rechtbank consistent te houden. Daardoor houdt de burger vertrouwen in de rechtspraak.”

De in de VS gerespecteerde deskundige op gebied van constitutioneel recht, Michael Paulsen, noemt dit argument onjuist. „In het verleden heeft het hooggerechtshof diverse eerdere uitspraken herroepen, onder andere op gebied van rassendiscriminatie.”

President Biden wees vrouwen die in staten wonen waar abortus is verboden op de mogelijkheid om nog naar staten te gaan waar abortus wel is toegestaan. De gouverneurs van onder meer Californië, Oregon, Washington, Massachusetts, New Jersey en New York zeiden vrijdag zich in te spannen voor vrouwen die in hun eigen staat niet terecht kunnen. „We zullen altijd een veilige haven zijn voor iedereen in het hele land die een abortusbehandeling nodig heeft. Je hebt mijn woord”, schreef gouverneur Kathy Hochul van de staat New York.

„Dit is niet het Amerika dat we kennen”, zei de Californische gouverneur Gavin Newsom. „Californië heeft zich verenigd met Washington en Oregon om een offensief aan de westkust te vormen om het recht op vrijheid van keuze rondom voortplanting in onze staten te beschermen.”

Minister Garland beloofde de autoriteit van zijn ministerie te gebruiken om het abortusrecht te beschermen. Het Congres riep hij op een wet aan te nemen die het recht op abortus garandeert. „Daardoor is dit recht niet meer afhankelijk van de opinie van opperrechters.”

De eerder genoemde prof. Paulsen wijst er echter op dat elke wet dit door het Amerikaanse parlement wordt aangenomen, door het hooggerechtshof getoetst kan worden aan de grondwet. „Dat is gewoon het recht en de taak van het hof. En Garland weet dat ook.”

Daar komt bij dat vorige maand een wetsvoorstel dat landelijk toegang tot abortus garandeerde, sneuvelde in de Senaat. Daar kunnen de Democraten een meerderheid van één stem forceren als vicepresident Kamala Harris meestemt. Echter om een wet met een gewone meerderheid te kunnen aannemen, moet het gebruik van een filibuster worden afgeschaft. Tot op heden is voor het opheffen van die barrière echter geen meerderheid, onder andere omdat de Democratische senatoren Joe Manchin en Kyrsten Synema, net zoals alle Republikeinen, daartegen zijn. „Kortom, de Democraten zijn heel boos maar tegelijk machteloos,” zegt Paulsen.

Alleen wanneer de Democraten bij de komende tussentijdse verkiezingen, in november van dit jaar, erin slagen in beide kamers van het Congres een meerderheid te halen, kan er een wet komen die een landelijk recht op abortus garandeert. Tijdens die tussentijdse stembusgang worden alle 435 zetels in het Huis van Afgevaardigden en 34 van de 100 zetels in de Senaat van de Verenigde Staten betwist. Zowel president Biden als de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Nancy Pelosi, deden vrijdag een krachtige oproep aan de Amerikaanse kiezers om in november naar de stembus te gaan en op de Democraten te stemmen.