Bij de derde sessie in de reeks hoorzittingen over de Capitoolrellen die de parlementaire onderzoekscommissie deze weken houdt, was de focus vooral gericht op de rol van Mike Pence. Commissievoorzitter Bennie Thompson stak zonder aarzelen de loftrompet op over de voormalige vicepresident. „We hebben geluk gehad met de moed van Pence.”

Tijdens de verhoren bleek dat Trump in de laatste weken van 2020 zijn plaatsvervanger steeds meer onder druk zette om mee te gaan in de gedachtegang dat Biden de verkiezingen had gestolen. Pence deed dat echter niet.

De vicepresident wilde ook niets weten van de suggestie die zijn baas hem deed om op 6 januari de verkiezingsuitslag ongeldig te verklaren. Procedureel is bepaald dat de vicepresident de vergadering van het Congres leidt waarin de verkiezingsuitslag officieel wordt vastgesteld.

Twee advocaten van Trump, John Eastman en Rudy Giuliani, maakten de president wijs dat Pence de bevoegdheid had om de uitslag ongeldig te verklaren. Pence ging daar niet op in.

Overigens bleek tijdens de hoorzitting van donderdag dat beide juristen zelf ook niet geloofden in deze theorie. Zo werd een e-mail van Eastman getoond waarin hij vroeg om preventief op een gratielijst gezet te worden. Dat suggereert volgens de onderzoekscommissie dat Eastman wist met iets illegaals bezig te zijn.

Thompson zei donderdag: „Op 6 januari kwam onze democratie gevaarlijk dicht bij een catastrofe. Toen Mike Pence aangaf dat hij niet mee zou doen aan Donald Trumps spelletje, heeft hem dat persoonlijk enorm in gevaar gebracht.”

Het panel toonde nooit eerder vertoonde foto’s, vrijgegeven door het Nationaal Archief, van de twee mannen toen ze elkaar op 6 januari spraken terwijl Pence zijn chef informeerde dat hij niets anders zou doen dan de resultaten te certificeren zoals vastgelegd in de grondwet.

De commissie speelde ook clips af van medewerkers van het Witte Huis die nieuwe details gaven over een kort gesprek dat Pence en Trump die dag rond half twaalf hadden. „Dat gesprek was behoorlijk verhit”, vertelde Ivanka Trump, de dochter van de voormalige president, aan de commissie. „Het was een andere toon die ik hem eerder had horen aannemen jegens de vicepresident.”

Tijdens de hoorzittingen bleek ook dat Trump zijn vicepresident tijdens de Capitoolrellen geheel aan zijn lot overliet. Toen het Capitool bestormd werd, moest Mike Pence in veiligheid gebracht worden omdat de bestormers scandeerden dat Pence een verrader was en moest worden opgehangen.

Pence weigerde het Capitool te verlaten, ondanks dat hij twee keer door de geheime dienst werd gevraagd om te evacueren, volgens een boek van Carol Leonnig en Philip Rucker van The Washington Post dat vorig jaar werd gepubliceerd. Op zeker moment was Pence minder dan vijftien meter van de woedende menigte verwijderd.

Foto’s werden getoond waarop Pence samen met enkele medewerkers de berichten stonden te lezen die Trump naar de relschoppers stuurde. Om 14.24 uur stuurde Trump naar zijn supporters een tweet waarin hij zijn vicepresident fel bekritiseerde: „Mike Pence had niet de moed om te doen wat had moeten gebeuren”.

Dat Pence de druk van Trump weerstond en op zijn post bleef, waardeerde de commissie zeer. „Vicepresident Pence begreep dat zijn ambtseed belangrijker was dan zijn loyaliteit aan Donald Trump", zei Liz Cheney, vice-voorzitter van de commissie.

„Vicepresident Pence deed die dag het juiste", herhaalde de Democrtische afgevaardigde Peter Aguilar. „Hij bleef trouw aan zijn eed om de grondwet te beschermen en te verdedigen.”

Overigens zijn de lauwerkransen zowel voor de Democraten als voor Pence niet alleen maar positief. Algemeen wordt aangenomen dat Pence in 2024 een gooi wil doen naar het presidentschap. Als Demcoraten de voormalige vicepresident alle lof blijven toezwaaien, kan dat twijfelende kiezers naar hem toedrijven. Dat kan ten koste van de Democraten gaan.

Maar ook voor Pence bestaat er een risico. Als Democraten zijn lof blijven bezingen, zal dat conservatieve Republikeinen van hem doen vervreemden. Pence moet op de een of andere manier de religieuze conservatieven van Trump afsnoepen. Ze voelen zich nog steeds behoorlijk verbonden met Trump. Velen van hen zijn echter niet gesteld op Pence omdat hij wordt gezien als iemand die zich tegen Trump heeft gekeerd.

Uit een peiling van Economist-YouGov die woensdag werd vrijgegeven, bleek dat 80 procent van de Republikeinse kiezers een gunstig beeld van Trump heeft. Pence werd gunstig beoordeeld door een aanzienlijk lagere meerderheid, 64 procent.