Op uitnodiging van een Nederlandse ondernemer bracht ChristenUnie-fractievoorzitter Van Dijke deze weekwisseling een bezoek aan Egypte. Doel van de reis was in eerste instantie om met eigen ogen te zien hoe een onderneming die handelt in Egyptisch aardewerk aan de plaatselijke bevolking werkgelegenheid en ontwikkelingskansen biedt door bloempotten, terrasovens en barbecuestellen via Nederlandse tuincentra en huishoudzaken af te zetten.

Maar de reis bood Van Dijke ook een goede kans zich te oriënteren op de uiterst gespannen situatie in het Midden-Oosten. „Die spanning vind je om te beginnen al in Egypte zelf. Het land staat binnen de Arabische wereld bekend als tamelijk liberaal. Dat is het tot op zekere hoogte ook wel. Toen ik met een aantal Koptisch-evangelischen in een restaurant zat te eten, deed de predikant hardop een gebed. Dat kan daar blijkbaar.”

Toch heerst in Egypte geen godsdienstvrijheid, merkte hij. „De christelijke minderheid, zo’n 10 procent van de bevolking, mag gewoon in kerkgebouwen bijeenkomen en diensten beleggen. Dat doet men ook volop. Vooral de evangelische kerk groeit er hard. Maar het is absoluut verboden moslims tot het christendom te bekeren. Daar kun je voor in de gevangenis komen. Dat betekent dus dat een wezenlijke trek van het christelijke geloof, namelijk vrijuit getuigen van de hoop die in je is, niet is toegestaan.”

Dat de regering van Mubarak zich in een lastig parket bevindt, geeft Van Dijke graag toe. „Een deel, waarschijnlijk een groeiend deel, van de Egyptische moslims denkt fundamentalistisch. De regering wil deze groep onder de duim houden. Ze doet dat enerzijds door er hard tegen op te treden, anderzijds ook door ze op sommige punten tegemoet te komen. Ik heb mij laten vertellen dat vrijdags door de luidsprekers van sommige moskeeën de meest verschrikkelijke dingen geroepen worden. „Dood aan alle joden- en christenhonden”, en dat soort dingen. Dat laat de overheid dus gebeuren. Zij is primair gericht op sociale stabiliteit.”

De vraag is hoelang men daarin slaagt. Nu Israël en de Palestijnen weer op voet van oorlog leven, kan het niet anders of ook in Egypte komen krachten los die haast niet meer in de hand zijn te houden. „Je proeft hier de diepe haat tegen Israël en Amerika. In Caïro waren afgelopen week duizenden demonstrerende studenten op de been, onder meer voor het gebouw van de Israëlische ambassade. Om de ambassadeur een hart onder de riem te steken, heb ik hem maandag een kort bezoek gebracht.”

Door de gesprekken die Van Dijke in Caïro had, onder meer met ambassadeur Gideon Ben-Ami, is zijn begrip voor Israëls aanpak van de terreur toegenomen. „Ik pas ervoor om alles wat de Israëlische regering doet, zomaar goed te keuren. Maar ik kan wel goed begrijpen dat men er alles aan doet om de eigen burgerbevolking te beschermen tegen zelfmoordaanslagen. De zichzelf opblazende Palestijnen ontwrichten de Israëlische maatschappij in sterke mate. Mensen durven de bus niet meer in, durven geen restaurants meer te bezoeken.”

Maar stop je de zelfmoordaanslagen op déze manier?
„De Israëli’s wijzen erop dat er de laatste week in elk geval geen aanslagen zijn geweest. Verder hebben zij documenten in handen die bewijzen dat de Palestijnse autoriteit direct betrokken was bij de terreur. De financiering van de zelfmoordacties kwam in feite bij Arafat vandaan. Je moet wel beseffen dat deze vormen van suïcide simpel lijken, maar ze zijn het niet. Er zit een organisatie achter die mensen indoctrineerde en trainde en die kleine laboratoria had om explosieven te maken.

Zulke laboratoria, alsmede grote hoeveelheden zware wapens, zijn ook daadwerkelijk gevonden. Ik kan me goed voorstellen dat Israël op dit moment geen andere oplossing ziet dan de structuur achter de zelfmoordacties te vernietigen. Als Amerika met steun van de internationale gemeenschap naar Afghanistan mag gaan, kunnen we Israël toch niet verbieden hier actie te ondernemen?

Arafat heeft al die tijd niets gedaan om het geweld te stoppen. Hoewel herhaaldelijk door de VS daarom gevraagd, heeft hij nooit in het Arabisch een veroordeling van de zelfmoordaanslagen uitgesproken.”

De Israëliërs houden enorm huis in de Palestijnse gebieden. De bevolking kan geen voedsel kopen, ziekenauto’s worden niet toegelaten.
„Ik wil niet alles goed praten wat Israël doet. Maar het is haast ondoenlijk dat er geen slachtoffers vallen bij het opsporen en vernietigen van terreurhaarden. Op zeker moment inspecteerden de Israëliërs een ziekenauto. Er lag een jongetje op een brancard, zijn moeder zat ernaast. Toen militairen de brancard optilden, lag daar een gordel met explosieven onder.”

Het optreden van Israël werkt op termijn toch contraproductief? De Palestijnen ervaren dit als zo vernederend, dat dit de bron wordt van nieuwe terreurdaden.
„Dat zal zeker zo zijn, maar op dit moment moet Israël zijn verantwoordelijkheid nemen. Als de operatie afgerond is, zal men geen dag langer in de Palestijnse gebieden blijven, zo zegt men.

Heel belangrijk vind ik dat Israël goed beseft dat een duurzame oplossing van het conflict alleen aan de onderhandelingstafel gevonden kan worden. Dat is hun inzet. Maar de acute nood dwingt hen nu tot een andere aanpak.

Het is te hopen dat het weer tot een gesprek komt, want de sfeer is zeer gespannen. Zeker nu Israël ook in het noorden vanuit Libanon onder vuur ligt. Als de zaak daar escaleert, kan waarschijnlijk ook Egypte, waar de druk vanuit de samenleving groot is, niet achterblijven. Aan zo’n scenario moet je niet denken.”