Met in zijn achterhoofd de verzuchting van de bezorgde student hield Wallet, hoogleraar Joodse studies, internetdiscussies over corona in de peiling. „Binnen twee weken doken inderdaad antisemitische theorieën op die Joden verantwoordelijk houden voor de coronapandemie.”

Zeker in tijden van crises duiken antisemitische samenzweringstheorieën en sprookjes telkens weer op, zegt Wallet. „Mensen zoeken een adres voor het kwaad. Joden zijn dan vaak de zondebok.”

Wallet reageerde maandag op twee vorige week gepubliceerde onderzoeksrapporten over antisemitisme. Nieuwscheckers, een initiatief van de Universiteit Leiden, stelde vast dat politici van FVD structureel accounts retweeten die antisemitische berichten verspreiden. Meer dan 10 procent van de Twitter-activiteiten van de onderzochte FVD-politici bestond uit het liken en retweeten van zogeheten diffuus antisemitisme, waarbij bijvoorbeeld rond theorieën over de Great Reset een zweem van Jodenhaat hangt. Voor de PVV lag dit percentage op 2, voor andere politieke partijen op 0.

Een antisemitische twitteraar noemde coronavaccins een „jodenbrouwsel” en verspreidde portretten van bazen van farmaceutische bedrijven die zijn voorzien van een Davidsster, zo is te lezen in het rapport. FVD-leider Baudet en FVD-Kamerlid Van Houwelingen brachten het account van de twitteraar onder de aandacht van hun volgers door andere berichten van hem over het coronabeleid te retweeten.

Hitler

Op internet heerst „duidelijk structureel antisemitisme”, concludeerden het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) en het Centraal Joods Overleg (CJO) op grond van een ander vorige week gepubliceerd rapport. De Universiteit Utrecht nam zo’n 1,9 miljoen Nederlandstalige online uitingen uit het jaar 2020 over het Jodendom onder de loep. Zo’n 200.000 van die 1,9 miljoen uitlatingen bleken antisemitisch van aard. Jodenhaat woekert relatief vaak op videoplatform YouTube en de berichtendienst Telegram.

Internet zorgt ervoor dat Jodenhaat afgelopen jaren werd genormaliseerd, zei CIDI-directeur Hanna Luden maandag. „Vroeger maakten drie vrienden in de beslotenheid van de woonkamer een antisemitisch grapje over Hitler. Dat geintje bleef binnen de muren van het huis. En één van de drie vrienden zei misschien tegen de grappenmaker: Je was dronken. Nu in het internettijdperk krijgt een antisemitische sneer al snel een enorm bereik.”

Beide vorige week gepresenteerde rapporten over antisemitisme veroorzaakten niet bijster veel commotie, beamen zowel Wallet als Luden.

„Er treedt bij het publiek gewenning op bij berichten over FVD en antisemitisme”, analyseert Wallet. „Al langere tijd zien we een patroon van meldingen over het geflirt van FVD met anti-joodse complottheorieën. Gevaar is dat mensen hun schouders ophalen en reageren in de trant van: dat gedweep met antisemitisme hoort nu eenmaal bij die partij. Intussen is het natuurlijk wel zorgelijk dat een politieke partij met een groot forum in het publieke debat flirt met antisemitische denkbeelden. Dat soort geluiden klonken een jaar of twintig geleden alleen binnen rechts-extremistische groepen in de marge van de samenleving.”

CIDI-directeur Luden oppert dat nieuws over de oorlog in Oekraïne de berichtgeving over antisemitisme verdringt. Desondanks bespeurt ze „gelatenheid” over antisemitisme in de Nederlandse politiek. En misschien sluit de burger zelfs de ogen voor Jodenhaat in politieke kringen, zegt ze. „Nederlanders houden graag het beeld in stand dat we hier in een prettig, beschaafd land leven. Ik denk dat mensen de alarmerende boodschap dat antisemitisme meer en meer doordringt in de politiek niet onder ogen willen zien.”

Le Pen

In reactie op het rapport over het tweetgedrag van FVD’ers zei FVD-leider Baudet vorige week in de Volkskrant: „Ik retweet zoveel. Het mooie van Twitter is dat het daar om de boodschap gaat en niet om de boodschapper. Dat je iemand niet zou mogen retweeten omdat hij ook dingen vindt die niet door de beugel kunnen, is een ad hominem (op de persoon spelen, JV).”

Luden gruwt van Baudets reactie. „Hij maakt geen excuses. Baudet is hypocriet. Hij weet drommels goed wat het effect is van zijn Twittergedrag.”

Wallet: „Het Twittergedrag van Baudet past in een patroon, hij ging ooit langs bij bijvoorbeeld Jean-Marie le Pen (radicaal-rechtse en omstreden Franse politicus, JV), veroordeeld voor Holocaustontkenning. We horen Baudet zeker niet zeggen dat de strijd tegen antisemitisme hem aan het hart gaat.”