„Geloof die Oekraïense propaganda niet”, zegt een Marioepolse man in een zwaar zuidelijk Russisch accent. Hij wordt gefilmd door Vova Ivanov, een jongeman die vlogt vanuit het „epicentrum van de oorlog.” De man en zijn gezin staan langs de weg met een hoop tassen. Ze zijn hun appartement in Marioepol kwijt. „We hebben acht jaar lang op de Russen gewacht. Het is goed dat ze er uiteindelijk zijn.”

Voor een deel van de bevolking van Marioepol zijn de Russen niet de agressor, maar bevrijders. Veel van hen weten nog hoe ‘hun’ president Viktor Janoekovitsj, afkomstig uit de Donbas, in 2014 moest vluchten voor „radicale Oekraïense nationalisten.” De volksopstand in het Russischtalige oosten in diezelfde tijd werd hard neergeslagen door de Oekraïense strijdkrachten en sindsdien vestigde het beruchte Azovbataljon zich in Marioepol. Wie vloeiend Oekraïens sprak, had toch wel een streepje voor.

Inmiddels, na drie zware maanden van strijd, zijn de meeste pro-Oekraïners gevlucht en blijven de vooral pro-Russische inwoners achter. Zij zien alles anders.

Markt

Aan de brede boulevard met de Oekraïense naam Sjevtsjenko, is een markt. Langs de markt staat een autowrak– uitgebrand. De tien verdiepingen hoge Sovjetflats aan de marktstaat zijn nog wel in goede staat, maar af en toe is er een zwartgeblakerd raam en een deel van de appartementen is kapotgeschoten.

De camera van Ivanov zwenkt langs dorpelingen van buiten Marioepol, die melk, aardappelen en groenten verkopen. De prijskaartjes staan vooralsnog in de Oekraïense munt, grivnia, maar ook roebels raken steeds meer in trek. Een grivnia is ruwweg 2,5 roebel. Verkopers die drie tot vier keer zo veel vragen voor hun producten dan acceptabel is, worden daar door Russische militairen op gewezen.

Over de herkomst van de te koop aangeboden artikelen bestaat discussie. Sommige producten komen ongetwijfeld uit eigen voorraad of zijn verkregen bij de humanitaire konvooien uit zowel Rusland als het Westen. Andere producten zijn wellicht gestolen tijdens plunderingen in tijden van oorlogsgeweld en anarchie.

Een jongen met een wat onverzorgd kapsel wordt bijgeknipt, gewoon buiten op straat. Een gezinnetje staat met een aggregaat in een winkelkarretje langs de weg bij de markt. Voor 20 grivnia per uur kan men hier zijn telefoon opladen. Dat is belangrijk, want stroom is er niet in de stad. Nog niet, want langzaam maar zeker wordt er al veel hersteld. Er is veel werk aan de winkel.

Op de vlog zijn intussen nog altijd de explosies boven de Azovsta te horen, maar niemand die zich daar nog druk om lijkt te maken. De strijd is gestreden, boven Marioepol wappert nu de Russische driekleur.

Zwartgeblakerd

Een groot deel van de stad ligt in puin. De stad is echter weer tot leven gekomen en mensen die wekenlang in schuilkelders sliepen, kruipen daar nu uit en koken hun eten op straat.

Sommigen keren terug naar een appartement met slechts gesprongen ruiten. Anderen treffen hun flatje helemaal afgebrand en zwartgeblakerd aan, of zelfs helemaal ingestort. Volgens vlogger Ivanov is zo’n 15 procent van alle woningen in Marioepol niet te herstellen. Zeker de helft van alle woningen is beschadigd.

De woede bij deze achterblijvers richt zich niet op de Russen. Ivanov legt de schuld voor de geruïneerde Sovjetflats bij het Azovbataljon. „Azov betrokken in deze flats hun posities”, stelt hij. „Achter deze flats, waar geen strijders van het beruchte bataljon zaten, staat alles nog onbeschadigd overeind.”

Andere inwoners van Marioepol zeggen dat Azovstrijders de flats bij hun terugtrekking in brand staken, als tactiek van verschroeide aarde om zo min mogelijk over te laten voor de zo door hen gehate Russen.

Graven

Buiten de flats tonen beelden van vloggers de graven met orthodoxe kruizen en bloemen. Geschat wordt dat er tussen de 5000 en 20.000 van de 430.000 inwoners tellende stad zijn omgekomen. Ze kwamen om door een gebrek aan medicijnen, eten, drinken, door de kou of door een mijn, kogel of bom.

Vlogger Ivanov ziet twee dames zitten tussen de flats. Ze maken pirlovka –gort– op een stoofje. De aardappeltjes staan ernaast te koken en even verderop zit een man met werkhandschoenen wat vlees te braden op een houtskoolvuurtje. „De school, de peuterspeelzaal en een flat zijn helemaal kapotgeschoten”, vertellen ze. „Bij ons zijn gelukkig alleen de ramen gesprongen. Twee weken was het ijskoud. Verschrikkelijk.”

Ook hier laat een van de vrouwen de graven zien. Het huis stond in de brand, vertelt de vrouw, en mensen renden naar buiten. Maar ze zouden vervolgens onder vuur zijn genomen door een scherpschutter van Azov. „Oekraïners”, zegt ze opgewonden en boos. „Ze willen dat we allemaal Oekraïens gaan spreken, maar ik heb mijn hele leven Russisch gesproken.”

Dramatheater

De brokstukken rond en in het inmiddels beruchte én wereldberoemde theater in het centrum van Marioepol worden opgeruimd. Een afdeling van het ministerie van Nood­situaties uit Sint-Petersburg is daarmee bezig. De voorgevel staat nog, maar het middenstuk is compleet verwoest. Vrachtwagens rijden af en aan om het puin weg te rijden. Nog steeds is er veel discussie onder de Marioepolse bevolking over wie achter die raketaanval zat.

Een oude man staat de paden in het park bij het theater te vegen. „Als Oekraïne dit had moeten herbouwen, had het minstens tien jaar geduurd”, zegt hij. „Maar nu Rusland er verantwoordelijk voor is, ben ik er zeker van dat je Marioepol over een jaar niet meer herkent.”

De Russen doen er inderdaad alles aan om de achterblijvers voor zich te winnen. Dat ziet ook vlogger Vladimir Vjatsjeslavovitsj. Hij trok ruim een maand geleden naar de belegerde stad om zijn verwanten te zoeken, vond die, en deelt nu brood uit aan oudjes en kinderen in Marioepol. Dankzij donaties uit Rusland aan zijn vlogkanaal.

„Zelfs als mensen in het Oekraïens antwoorden, bleven de Russische soldaten vriendelijk en beleefd”, beweert Vladimir. „Persoonlijk zag ik hoe een legerauto met soldaten in de remmen gingen toen ze een vrouw met een kind zagen. Ze stapten uit, gaven hun chocola en ander lekkers en reden weer verder.” Ook dit soort vlogs moet helpen om een positief sentiment tegenover de Russen te creëren.

Maar ook de vluchtelingen uit Marioepol maken vlogs. Daarin spreken oud-inwoners van de stad zich heel anders uit over de oorlog. „Ik kom uit Marioepol”, zegt een de 30-jarige Tatjana, die vorige week aankwam in Zaporozje, aan de Oekraïense kant van het front. „Of, zoals wij dat nu zeggen, uit het voormalige Marioepol. Niemand gelooft dat de stad nog zal worden herbouwd. Want het is een verschrikking. Ruïnes. Dood. Overal lichamen op de grond.”

Ook Nikolai Ositsjenko komt uit Marioepol. Zijn vlogs zijn te zien op zijn YouTubekanaal ”Nieuws uit de Donbas”. Hij ontvluchtte Marioepol uit angst dat de vlogs hem in de problemen konden brengen. „Marioepol is de stad van de oorlogsmisdaden van het Russische leger”, zegt hij stellig. „Iedereen is in shock over Boetsja, maar als we de waarheid over Marioepol leren kennen, dan zal de schok nog veel groter zijn. De stad is een begraafplaats geworden.”

Wat er in Marioepol is gebeurd, moet de hele wereld weten, zegt ook een andere vrouw in Ositsjenko’s video’s. „Alles wat de separatisten de Russische militairen filmen, is niet waar.” De vrouw vluchtte Marioepol uit en kwam bij een eerste post. Daar stonden Russen te controleren en glimlachten. „Jullie zijn onze broers”, zeiden ze. „Als we echt broeders zijn, waarom vermoorden jullie dan je broeders”, vraagt ze zich af.