Toenmalige kroonprinses Beatrix kreeg het traditionele Friese zeilschip –een Lemsteraak– ruim 65 jaar geleden van het Nederlandse volk. Dat was in 1956 tot Beatrix de leeftijd van 18 jaar bereikte. Over het onderhoud hoefde de kroonprinses zich geen zorgen te maken. Dat zou de Staat betalen.

Gaande de jaren ontstond er regelmatig discussie over de kosten van het onderhoud. Maar de regering bleef standvastig. Er is nu eenmaal beloofd dat zo lang Beatrix gebruikmaakt van het schip, de Staat het onderhoud betaalt

Toch zijn de bedragen van tienduizenden euro’s per jaar voor het onderhoud onvoldoende geweest om het zeilschip in goede conditie te houden. Voor het vaststellen van de onderhoudsbehoefte voor de onderhoudsperiode 2021-2025 onderzocht een gespecialiseerd bedrijf in 2020 de technische staat van het zeilschip. De conclusie was vrij schokkend. Een grootschalige renovatie is nodig. Het schip moet van binnen en buiten gestript worden, de romp wordt geconserveerd en de installaties en inrichting worden waar nodig hersteld of vervangen.

Omdat het ministerie van Defensie voor dit grootschalige onderhoud geen kennis en ervaring meer in huis heeft, voert een specialistische werf de renovatie uit. De Dienst Koninklijk Huis (DKH) houdt een oogje in het zeil.

De vraag was natuurlijk wie deze renovatie, die vele tonnen kost, moet betalen. Daarvoor is een handige oplossing bedacht. Het geld dat in de periode 2021 tot en met 2022 beschikbaar is voor het reguliere onderhoud is bij elkaar geveegd en zodoende ontstaat er een potje van 435.000 euro.

Maar dat is niet voldoende. Daarom heeft prinses Beatrix besloten om het restant zelf te betalen. Hoeveel dat is, maakt de Rijksvoorlichtingsdienst niet bekend: „De meerkosten worden gedragen door de eigenaar, prinses Beatrix. Over de hoogte daarvan doen wij geen uitspraken.”

De vraag is natuurlijk hoe het komt dat er nu een grootschalige renovatie nodig is, terwijl het ministerie van Defensie jaarlijks tienduizenden euro’s krijgt voor het onderhoud. De fout zit bij het Marine Instandhoudingsbedrijf. Een rapport van Dirk Blom Lemsteraken uit 2016 schetst een ontluisterend beeld van hoe de dienst het onderhoud uitvoert.

Omdat het Marine Instandhoudingsbedrijf zich is gaan richten op schepen van staal en polyester, is het vermogen om de lemsteraak De Groene Draeck effectief en efficiënt te onderhouden door de jaren heen afgenomen. Hierdoor is een onderhoudsachterstand ontstaan ten opzichte van wat in de commerciële markt gebruikelijk is.”

Bovendien zijn de kosten van het reguliere onderhoud bij het Marine Instandhoudingsbedrijf „circa 100 procent duurder ten opzichte van een onafhankelijke derde die marktconforme tarieven hanteert. Het uurtarief is circa 20 procent hoger dan bij een marktconform bedrijf.”

Ook het aantal uren dat nodig is voor het onderhoud overschrijdt de norm die marktconform is, zo stelt Lemsteraken. „Dit komt vanwege het gebrek aan efficiency als gevolg van de ontwikkelingen binnen het Marinebedrijf en met name het gebrek aan specialisatie binnen het Marinebedrijf.” De conclusie kan niet anders zijn dat prinses Beatrix moet bijbetalen vanwege ondeskundigheid en hoge kosten bij het Marinebedrijf.